Giáo án Lịch sử Lớp 4 - Bài: Nước ta cuối thời Trần

 Lòch söû
 NÖÔÙC TA CUOÁI THÔØI TRAÀN
 I.MUÏC TIEÂU:
 - Naém ñöôïc moät soá söï kieän veà söï suy yeáu cuûa nhaø Traàn:
 + Vua quan aên chôi sa ñoaï; trong trieàu moät soá quan laïi baát bình, Chu Vaên An daâng sôù 
 xin cheùm 7 vieân quan coi thöôøng pheùp nöôùc.
 + Noâng daân vaø noâ tì noåi daäy ñaáu tranh.
 - Hoaøn caûnh Hoà Quyù Ly truaát ngoâi vua Traàn, laäp neân nhaø Hoà:
 Tröôùc söï suy yeáu cuûa nhaø Traàn, Hoà Quyù Ly – moät ñaïi thaàn cuûa nhaø Traàn ñaõ truaát 
 ngoâi nhaø traàn, laäp neân nhaø Hoà vaø ñoåi teân nöôùc laø Ñaïi Ngu.
 II.CHUAÅN BÒ:
 - SGK
 III.CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY HOÏC :
 HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GV HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HS
❖ Baøi cuõ: Cuoäc khaùng chieán choáng quaân xaâm 
löôïc Moâng Nguyeân
- Ba laàn quaân Nguyeân Moâng xaâm löôïc nöôùc - HS traû lôøi
ta, nhaø Traàn ñaõ coù keá saùch nhö theá naøo? - HS nhaän xeùt
- Keát quaû ra sao?
- GV nhaän xeùt.
❖ Baøi môùi: 
 ➢ Giôùi thieäu: 
Hoaït ñoäng1: Hoaït ñoäng nhoùm
- Vua quan nhaø Traàn soáng nhö theá naøo? - Vua quan aên chôi sa ñoïa, vua baét daân ñaøo 
 hoà trong hoaøng thaønh, chaát ñaù & ñoå nöôùc bieån 
 ñeå nuoâi haûi saûn
- Nhöõng keû coù quyeàn theá ñoái vôùi daân ra sao? - Nhöõng keû coù quyeàn theá ngang nhieân vô 
 veùt cuûa daân ñeå laøm giaøu; ñeâ ñieàu khoâng ai 
 quan taâm
- Cuoäc soáng cuûa nhaân daân nhö theá naøo? - Bò sa suùt nghieâm troïng. Nhieàu nhaø phaûi 
 baùn ruoäng, baùn con, xin vaøo chuøa laøm ruoäng 
 ñeå kieám soáng
- Thaùi ñoä phaûn öùng cuûa nhaân daân vôùi trieàu - Noâng daân, noâ tì ñaõ noåi daäy ñaáu tranh; moät 
ñình ra sao? soá quan laïi thì toû roõ söï baát bình
- Nguy cô ngoaïi xaâm nhö theá naøo? - Quaân Chieâm quaáy nhieãu, nhaø Minh haïch 
 saùch
Hoaït ñoäng 2: Hoaït ñoäng caû lôùp
- Trình baøy tình hình nöôùc ta töø giöõa theá kæ -HS trình baøy
XIV, döôùi thôøi nhaø Traàn nhö theá naøo?
- GV choát yù
Hoaït ñoäng 3: Hoaït ñoäng caù nhaân
- Hoà Quyù Ly laø ai? - Laø 1 vò quan ñaïi thaàn, coù taøi
- OÂng ñaõ laøm gì? - Tieán haønh moät soá caûi caùch veà kinh teá, taøi 
 chính & xaõ hoäi ñeå oån ñònh ñaát nöôùc Lòch söû
 CHIEÁN THAÉNG CHI LAÊNG
 I.MUÏC TIEÂU:
 - Naém ñöôïc moät soá söï kieän veà khôûi nghóa Lam Sôn (taäp trung vaøo traän Chi Laêng):
 + Leâ Lôïi chieâu taäp binh só xaây döïng löïc löôïng tieán haønh khôûi nghóa choáng quaân xaâm 
 löôïc Minh (khôûi nghóa Lam Sôn). Traän Chi Laêng laø moät trong nhöõng traän quyeát ñònh thaéng lôïi 
 cuûa khôûi nghóa Lam sôn.
 + Dieãn bieán traän Chi Laêng: quaân ñònh do lieãu Thaêng chæ huy ñeán AÛi Chi Laêng; kò binh 
 ta ngheânh chieán, nhöû Lieãu Thaêng vaø kò binh giaëc vaøo aûi. Khi kò binh cuûa giaëc vaøo aûi, quaân ta 
 taán coâng, Lieãu Thaêng bò gieát, quaân giaëc hoaûng loaïn vaø ruùt chaïy.
 + YÙ nghóa: Ñaäp tan möu ñoà cöùu vieän thaønh Ñoâng Quan cuûa quaân Minh, quaân Minh 
 phaûi xin haøng vaø ruùt veà nöôùc.
 - Naém ñöôïc vieäc nhaø Haäu Leâ ñöôïc thaønh laäp:
 + Thua traän ôû Chi Laêng vaø moät soá traän khaùc, quaân Minh phaûi xin ñaàu haøng, ruùt veà 
 nöôùc. Leâ Lôïi leân ngoâi Hoaøng ñeá (naêm 1428), môû ñaàu thôøi Haäu Leâ.
 - Neâu caùc maãu chuyeän veà veà Leâ Lôïi (keå chuyeän Leâ Lôïi traû göôm cho ruøa thaàn).
 II. CHUAÅN BÒ:
 - Hình SGK phoùng to .
 III.CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY HOÏC :
 HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GV HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HS
Khôûi ñoäng: 
Baøi cuõ: Nöôùc ta cuoái thôøi Traàn 
Baøi môùi: 
 Giôùi thieäu: 
Hoaït ñoäng1: Hoaït ñoäng caû lôùp
 GV trình baøy boái caûnh daãn ñeán traän Chi - HS quan saùt hình trong SGK & ñoïc caùc 
Laêng thoâng tin trong baøi ñeå thaáy ñöôïc khung caûnh 
 Cuoái naêm 1406, quaân Minh xaâm löôïc cuûa AÛi Chi Laêng.
nöôùc ta. Nhaø Hoà khoâng ñoaøn keát ñöôïc toaøn 
daân neân cuoäc khaùng chieán thaát baïi (1407). 
Döôùi aùch ñoâ hoä cuûa nhaø Minh, nhieàu cuoäc 
khôûi nghóa cuûa nhaân daân ta ñaõ noå ra, tieâu bieåu 
laø cuoäc khôûi nghóa Lam Sôn do Leâ Lôïi khôûi 
xöôùng
 Naêm 1418, töø vuøng nuùi Lam Sôn (Thanh 
Hoaù), cuoäc khôûi nghóa Lam Sôn ngaøy caøng lan 
roäng ra caû nöôùc. Naêm 1426, quaân Minh bò 
quaân khôûi nghóa bao vaây ôû Ñoâng Quan 
(Thaêng Long). Vöông Thoâng, töôùng chæ huy 
quaân Minh hoaûng sôï, moät maët xin hoaø, maët 
khaùc, sai ngöôøi bí maät veà nöôùc xin cöùu vieän. 
Lieãu Thaêng chæ huy 10 vaïn quaân keùo vaøo 
nöôùc ta theo ñöôøng Laïng Sôn.
GV höôùng daãn HS quan saùt hình trong SGK & 
ñoïc caùc thoâng tin trong baøi ñeå thaáy ñöôïc Lòch söû
 NHAØ HAÄU LEÂ VAØ VIEÄC TOÅ CHÖÙC QUAÛN LÍ ÑAÁT NÖÔÙC
 I.MUÏC TIEÂU:
 Bieát nhaø Haäu Leâ ñaõ toå chöùc quaûn lí ñaát nöôùc töông ñoái chaët cheõ: soaïn Boä Luaät Hoàng 
 Ñöùc (naém nhöõng noäi dung cô baûn) veõ baûn ñoà ñaát nöôùc.
 II. CHUAÅN BÒ:
 - Sô ñoà veà nhaø nöôùc thôøi Haäu Leâ .
 - Moät soá ñieåm cuûa Boä luaät Hoàng Ñöùc .
 III.CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY HOÏC :
 HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GV HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HS
Khôûi ñoäng: 
Baøi cuõ: Chieán thaéng Chi Laêng
Baøi môùi: 
 Giôùi thieäu: 
Hoaït ñoäng1: Hoaït ñoäng caû lôùp
- GV hoûi:
+ Leâ Lôïi leân ngoâi vua vaøo ngaøy, thaùng, naêm - 4/ 1428. Ñaïi Vieät
naøo? Ñaët teân nöôùc laø gì?
 + Nhaø Haäu Leâ ñaõ traûi qua moät soá ñôøi vua & ñaït - Leâ Thaùnh Toâng (1460 – 1497)
tôùi ñænh cao röïc rôõ nhaát ôû ñôøi vua naøo?
Hoaït ñoäng 2: Hoaït ñoäng caù nhaân
- Nhìn vaøo tranh tö lieäu veà caûnh trieàu ñình vua - Tính taäp quyeàn (taäp trung quyeàn haønh ôû 
Leâ & noäi dung trong SGK, em haõy tìm nhöõng söï vua) raát cao. Vua laø con trôøi (Thieân töû) laø 
vieäc theå hieän: Vua (Thieân töû) coù quyeàn haønh toái ngöôøi coù quyeàn toái cao, tröïc tieáp chæ huy 
cao. quaân ñoäi.
Hoaït ñoäng 3: Hoaït ñoäng nhoùm ñoâi
- GV vai troø cuûa Boä luaät Hoàng Ñöùc sau ñoù chia 
nhoùm cho HS thaûo luaän
+ Luaät Hoàng Ñöùc baûo veä quyeàn lôïi cuûa ai? - Vua, nhaø giaøu, laøng xaõ, phuï nöõ.
 + Luaät Hoàng Ñöùc coù ñieåm naøo tieán boä? - Nhöõng keû ñoái xöû khoâng toát vôùi boá meï, 
 nhöõng ngöôøi choáng laïi nhaø giaøu & nhöõng keû 
 chieám ñoaït ruoäng ñaát coâng.
- GV khaúng ñònh maët tích cöïc cuûa Boä luaät 
Hoàng Ñöùc: ñeà cao ñaïo ñöùc cuûa con caùi ñoái vôùi 
boá meï, baûo veä quyeàn lôïi cuûa ngöôøi phuï nöõ.
Cuûng coá - Daën doø: 
- Chuaån bò baøi: Tröôøng hoïc thôøi Leâ - HS xem tranh
-GV keát luaän: nhaø Haäu Leâ raát quan taâm ñeán 
vaán ñeà hoïc taäp. Söï phaùt trieån cuûa giaùo duïc ñaõ 
goùp phaàn quan troïng khoâng chæ ñoái vôùi vieäc 
xaây döïng nhaø nöôùc, maø coøn naâng cao trình ñoä 
daân trí vaø vaên hoaù ngöôøi Vieät.
❖ Cuûng coá 
- GV yeâu caàu HS traû lôøi caùc caâu hoûi trong 
SGK
❖ Daën doø: 
- Chuaån bò baøi: Vaên hoïc & khoa hoïc thôøi Haäu 
Leâ Lòch söû
 OÂN TAÄP
I.MUÏC TIEÂU:
 - Bieát thoáng keâ nhöõng söï kieän lòch söû tieâu bieåu cuûa lòch söû nöôùc ta töø buoåi ñaàu ñoäc laäp 
ñeán thôøi Haäu Leâ (theá kæ XV) (teân söï kieän, thôøi gian xaûy ra söï kieän).
Ví duï: naêm 968 Ñinh Boâï Lónh deïp loaïn 12 söù quaân, thoáng nhaát ñaát nöôùc; naêm 981, cuoäc khaùng 
chieán choâng Toáng laàn thöù nhaát,
 - Keå laïi moät trong nhöõg söï kieän lòch söû tieâu bieåu töø buoåi ñaàu ñoäc laäp ñeán thôøi Haäu Leâ 
(theá kæ XV).
II.CHUAÅN BÒ:
 - Baûng thôøi gian
 - Moät soá tranh aûnh laáy töø baøi 7 ñeán baøi 19
III.CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY HOÏC:
 HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GV HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HS
❖ Khôûi ñoäng: 
❖ Baøi môùi: 
 ➢ Giôùi thieäu: 
Hoaït ñoäng1: Hoaït ñoäng caû lôùp
- GV gaén leân baûng baûng thôøi gian & yeâu - HS leân baûng ghi noäi dung
caàu HS ghi noäi dung töøng giai ñoaïn töông - HS nhaän xeùt
öùng vôùi thôøi gian.
- GV nhaän xeùt.
Hoaït ñoäng 2: Hoaït ñoäng nhoùm
- GV yeâu caàu moãi nhoùm chuaån bò 2 noäi - Caùc nhoùm thaûo luaän
dung (muïc 2 & muïc 3, SGK) - Ñaïi dieän nhoùm baùo caùo
 - HS nhaän xeùt
- GV nhaän xeùt
❖ Cuûng coá - daën doø: 
- GV nhaän xeùt tieát hoïc.
- Chuaån bò baøi: Trònh – Nguyeãn phaân 
tranh. - Chieán tranh Nam trieàu & Baéc trieàu, cuõng caùc doøng hoï caàm quyeàn ñaõ ñaùnh 
 nhö chieán tranh Trònh – Nguyeãn dieãn ra vì gieát laãn nhau. 
 muïc ñích gì? - Nhaân daân lao ñoäng cöïc khoå, ñaát 
 - Cuoäc chieán tranh naøy ñaõ gaây ra nhöõng nöôùc bò chia caét. 
3 phuùt haäu quaû gì? 
 ❖ Cuûng coá 
 - GV yeâu caàu HS traû lôøi caùc caâu hoûi trong 
1 phuùt SGK
 ❖ Daën doø: 
 - Chuaån bò baøi: Cuoäc khaån hoang ôû Ñaøng 
 Trong ❖ Cuûng coá 
- GV yeâu caàu HS traû lôøi caâu hoûi trong SGK
❖ Daën doø: 
- Chuaån bò baøi: Thaønh thò ôû theá kæ XVI - XVII ❖ Baøi môùi: 
 ➢ Giôùi thieäu: 
Hoaït ñoäng1: Hoaït ñoäng caû lôùp
- GV giôùi thieäu: Thaønh thò ôû giai ñoaïn naøy - HS xem baûn ñoà & xaùc ñònh vò trí cuûa 
khoâng chæ laø trung taâm chính trò, quaân söï maø Thaêng Long, Phoá Hieán, Hoäi An.
coøn laø nôi taäp trung ñoâng daân cö, thöông 
nghieäp phaùt trieån (ngaøy nay laø caû coâng 
nghieäp)
- GV treo baûn ñoà Vieät Nam
Hoaït ñoäng 2: Hoaït ñoäng nhoùm (caù nhaân)
- GV yeâu caàu HS laøm phieáu hoïc taäp - HS hoaït ñoäng theo nhoùm sau ñoù cöû ñaïi 
 dieän leân baùo caùo
Hoaït ñoäng 2: Hoaït ñoäng caû lôùp
- Nhaän xeùt chung veà soá daân, quy moâ & hoaït - Raát phaùt trieån
ñoäng buoân baùn trong caùc thaønh thò ôû nöôùc ta 
vaøo theá kæ XVI – XVII?
- Theo em, hoaït ñoäng buoân baùn ôû caùc thaønh 
thò treân noùi leân tình hình kinh teá ôû nöôùc ta thôøi 
ñoù nhö theá naøo?
❖ Cuûng coá 
- GV keát luaän: Thaønh thò nöôùc ta luùc ñoù taäp 
trung ñoâng ngöôøi, quy moâ hoaït ñoäng & buoân 
baùn roäng lôùn & saàm uaát. Söï phaùt trieån cuûa 
thaønh thò phaûn aùnh söï phaùt trieån maïnh cuûa 
noâng nghieäp, thuû coâng nghieäp.
❖ Daën doø: 
- Chuaån bò baøi: Nghóa quaân Taây Sôn tieán ra 
Thaêng Long naêm chia caét”
+ Trònh Khaûi trong ñoaïn: “Trònh Khaûi töùc toác 
tieâu dieät cho heát” & ñoaïn “Trònh Khaûi phaát 
côø töï töû”
+ Moät vieân töôùng, trong ñoaïn: “Taây Sôn keùo 
quaân vaøo saâu xöù laï tieâu dieät cho heát”
+ Moät vieân töôùng khaùc, trong ñoaïn: “Baåm 
chuùa thöôïng ñeàn ôn chuùa”
+ Moät teân lính baùo tin, trong ñoaïn: “Trong khi 
ñoù theá traän cuûa Trònh Khaûi”
❖ Cuûng coá 
- GV yeâu caàu HS traû lôøi caùc caâu hoûi trong 
SGK
❖ Daën doø: 
- Chuaån bò baøi: Quang Trung ñaïi phaù quaân 
Thanh Thanh
Hoaït ñoäng 2: Hoaït ñoäng caù nhaân
GV yeâu caàu HS laøm phieáu hoïc taäp (GV ñöa - HS döïa vaøo SGK ñeå laøm phieáu hoïc taäp
ra moác thôøi gian, HS ñieàn teân caùc söï kieän - HS döïa vaøo caùc caâu traû lôøi trong phieáu hoïc 
chính) taäp ñeå thuaät laïi dieãn bieán söï kieän Quang 
 Trung ñaïi phaù quaân Thanh
Hoaït ñoäng 3: Hoaït ñoäng caû lôùp
- GV höôùng daãn HS nhaän thöùc ñöôïc quyeát - HS traû lôøi
taâm & taøi ngheä quaân söï cuûa Quang Trung - HS nhaän xeùt
trong cuoäc ñaïi phaù quaân Thanh (haønh quaân 
boä töø Nam ra Baéc; tieán quaân trong dòp Teát; 
caùch ñaùnh ôû traän Ngoïc Hoài, Ñoáng Ña)
- GV choát laïi: Ngaøy nay, cöù ñeán ngaøy 
moàng 4 Teát, ôû goø Ñoáng Ña (Haø Noäi) nhaân 
daân ta laïi toå chöùc gioã traän ñeå töôûng nhôù 
ngaøy Quang Trung ñaïi phaù quaân Thanh
❖ Cuûng coá 
- GV yeâu caàu HS traû lôøi caùc caâu hoûi trong 
SGK
❖ Daën doø: 
- Chuaån bò: Nhöõng chính saùch veà kinh teá & 
vaên hoùa cuûa vua Quang Trung.