Giáo trình an toàn giao thông dành cho học sinh cấp THCS - Năm 2017

 Bộ Giáo dục và Đào tạo 
 Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia 
 Cục cảnh sát giao thông – Bộ Công an 
 Công ty Honda Việt Nam 
 _________________________ 
 DỰ THẢO 
 TÀI LIỆU GIÁO DỤC 
“An toàn giao thông cho nụ cười ngày mai” 
 Dành cho học sinh cấp Trung học cơ sở 
 (Lưu hành nội bộ) 
 Hà Nội – 2017 
 LỜI NÓI ĐẦU 
 Hiện nay, tai nạn giao thông là vấn đề mang tính toàn cầu, là thách thức lớn đối 
với Việt Nam cũng như tất cả các nước trên thế giới. Nhóm học sinh các cấp học là 
nhóm dễ bị tổn thương trong quá trình tham gia giao thông. Chính bởi vậy, tuyên truyền, 
phổ biến, giáo dục pháp luật về trật tự an toàn giao thông cho học sinh là một trong 
những nhiệm vụ hàng đầu nhằm hiện thực hóa chủ trương xây dựng "Văn hóa giao 
thông". 
 Để xây dựng thói quen chấp hành pháp luật về trật tự an toàn giao thông, học 
sinh cần ghi nhớ, hiểu và vận dụng được các quy tắc khi tham gia giao thông. Việc cung 
cấp các tài liệu hướng dẫn các quy tắc tham gia giao thông cho học sinh rất quan trọng, 
đây chính là cơ sở giúp các em hình thành hiểu biết và tự giác chấp hành các quy định 
của pháp luật khi tham gia giao thông. 
 Thực hiện đổi mới phương thức giáo dục pháp luật về trật tự an toàn giao thông 
trong nhà trường, Bộ Giáo dục và Đào tạo trân trọng giới thiệu tới bạn đọc bộ tài liệu 
giáo dục “An toàn giao thông cho nụ cười ngày mai” dùng trong giảng dạy về trật tự an 
toàn giao thông cho học sinh Trung học cơ sở. 
 Cuốn sách này nhằm cung cấp những thông tin cơ bản về tình hình trật tự an toàn 
giao thông tại Việt Nam, cảnh báo nguy cơ và thiệt hại do tai nạn giao thông gây ra 
cũng như phân tích nguyên nhân xảy ra tai nạn, đồng thời tập trung trang bị cho các em 
học sinh Trung học cơ sở những kiến thức, kỹ năng, quy tắc tham gia giao thông an 
toàn. 
 Cuốn sách được xây dựng dựa trên những yêu cầu đòi hỏi từ thực tế, phù hợp 
với hoạt động dạy và học trong trường Trung học cơ sở, có tham khảo kinh nghiệm của 
các quốc gia phát triển và trong khu vực, sàng lọc lựa chọn các nội dung phù hợp với 
điều kiện thực tế tại Việt Nam. Nhiều nội dung mang tính hướng dẫn, gợi mở, khuyến 
khích tính chủ động và tạo điều kiện để cả học sinh, giáo viên có thể sáng tạo, phát triển 
năng lực phản biện và tư duy độc lập. 
 Trong quá trình xây dựng, Ban soạn thảo và tổ biên tập đã phối hợp chặt chẽ với 
các cơ quan có liên quan bao gồm Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia, Bộ Giao thông 
vận tải, Cục Cảnh sát giao thông - Bộ Công an, các chuyên gia giáo dục, nhà khoa học 
cũng như tham khảo ý kiến, đóng góp từ các thầy cô giáo và học sinh trực tiếp tham gia 
trong quá trình dạy và học; với sự phối hợp chặt chẽ và hiệu quả của công ty Honda 
Việt Nam. 
 Mặc dù đã hết sức cố gắng, quá trình biên soạn, tổng hợp không thể tránh khỏi 
những thiếu sót hạn chế. Ban soạn thảo rất mong muốn nhận được những góp ý của 
người sử dụng, đặc biệt là từ phía nhà trường, các thầy cô giáo, các em học sinh, các 
chuyên gia, nhà khoa học, tổ chức cá nhân để tiếp tục hoàn thiện tài liệu trong những 
năm tiếp theo. 
 2 
 Bài 1. HỌC SINH VỚI VĂN HOÁ GIAO THÔNG 
 Mục tiêu 
 Sau bài học này, học sinh: 
 - Nêu được khái niệm văn hóa giao thông và ý nghĩa của văn hóa giao thông. 
 - Nâng cao nhận thức về văn hóa giao thông và ý thức xây dựng văn hóa 
 g iao thông của mỗi mỗi cá nhân. 
 - Vận dụng được kiến thức đã học để tuyên truyền cho mọi người cùng thực 
 hiện văn hóa giao thông. 
A. TÌNH HUỐNG XUẤT PHÁT 
 Đọc thông tin dưới đây, hãy: 
 a) Nêu nhận xét của em về cách ứng xử của mọi người trong tình huống. 
 b) Cho biết nếu chứng kiến sự việc đó, em sẽ làm gì? 
 Một tai nạn giao thông xảy ra trên đường, nạn nhân là một người đi xe 
 đạp. Hai thanh niên đi xe máy gây tai nạn đã chạy mất. Nạn nhân nằm bất tỉnh. 
 Mọi người xúm đến xem, chỉ trỏ, bàn tán. Con đường vốn đã nhỏ lại chật ních 
 người, tắc nghẽn. Nạn nhân nằm đó khá lâu, người đến xem thì đông nhưng 
 không ai chịu đưa nạn nhân đi bệnh viện. Bỗng có một người đàn ông chen vào 
 đám đông, đến bên người bị nạn, sơ cứu rồi bế người đó lên xe chở đi bệnh viện 
 để cấp cứu. 
B. NỘI DUNG BÀI HỌC 
 1. Tìm hiểu về văn hóa giao thông 
 Đọc thông tin sau đây và cho biết: 
 - Thế nào là văn hóa giao thông? 
 - Ý nghĩa của văn hóa giao thông? 
 - Trách nhiệm của học sinh trong việc thực hiện văn hóa giao thông? 
 4 
 Nguồn: hanoimoi.com.vn 
 Nguồn: dantri.com.vn 
 Nguồn: Phim Tôi yêu Việt Nam 
 Hành vi, việc làm Đúng Sai 
Đi xe đạp trên hè phố. 
Thấy người bị nạn chỉ đứng nhìn, không có hành 
động gì. 
Báo tin về vụ tai nạn cho công an hoặc chính 
quyền địa phương. 
Lục soát đồ đạc của người bị nạn. 
Bấm còi inh ỏi trên đường. 
Nhường chỗ cho người già, phụ nữ, em nhỏ trên 
xe buýt. 
Nhổ nước bọt khi đang điều khiển xe đạp hoặc 
xe đạp điện 
Đeo tai nghe, nghe nhạc khi điều khiển xe đạp, 
xe đạp điện 
Đi bộ bên trái đường trên vỉa hè dành cho người 
đi bộ 
 6 
 Bài 2. TÌNH HÌNH TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ VÀ 
 CÁCH XỬ LÍ KHI GẶP TAI NẠN GIAO THÔNG 
 Mụ c tiêu 
 Sau bài học này, học sinh: 
 - Hiểu được tình hình trật tự an toàn giao thông đường bộ ở nước ta hiện nay. 
 - Nhận thức được tầm quan trọng của việc thực hiện Luật Giao thông đường bộ. 
 - Vận dụng được kiến thức đã học để tham gia giao thông an toàn. 
 - Tuyên truyền, vận động mọi người cùng thực hiện nghiêm túc Luật Giao thông 
 đường bộ. 
A. TÌNH HUỐNG XUẤT PHÁT 
Bằng hiểu biết của bản thân, kết hợp với quan sát các hình ảnh sau đây, hãy: 
 - Kể tên các hoạt động giao thông vận tải mà em biết. 
 - Nêu vai trò của giao thông vận tải đối với đời sống và sản xuất. 
 - Trình bày ý nghĩa của việc thực hiện tốt Luật Giao thông đường bộ. 
 Hình 2. Hoạt động giao thông đường sắt 
 Nguồn:  
 Hình 1. Hoạt động giao thông đường thủy 
 Nguồn:  
 8 
 - Tai nạn giao thông với số người chết, bị thương ở mức cao. 
 - Ùn tắc giao thông nghiêm trọng, đặc biệt là ở các thành phố lớn. 
 - Các hành vi vi phạm trật tự an toàn giao thông còn phổ biến, ở mọi đối tượng, 
mọi lứa tuổi, trong đó vi phạm ở học sinh có chiều hướng gia tăng. 
 - Theo Uỷ ban An toàn giao thông Quốc gia năm 2016, tỉ lệ tai nạn giao thông 
theo lứa tuổi dưới 18 tuổi chiếm 5,5%, từ 18 tuổi đến 27 tuổi chiếm tỉ lệ 33,9%, từ 27 
tuổi đến 55 tuổi chiếm 48,8% và trên 55 tuổi tỉ lệ 11,8%. 
 - Cứ 100.000 trẻ em thì có 20 trẻ tử vong do tai nạn giao thông, tỷ lệ cao gần 
gấp 3 lần so với các nước trong khu vực. 
 10 
 Nguồn: Phim Tôi yêu Việt Nam Nguồn: 
 Nguồn:  Nguồn:  
Nguyên nhân gây ra tai nạn giao thông ở lứa tuổi học sinh 
 - Thiếu kĩ năng và ý thức kém khi tham gia giao thông. 
 - Không hiểu biết về Luật Giao thông đường bộ và không nghiêm chỉnh chấp 
 hành các quy định của pháp luật khi tham gia giao thông. 
Cách phòng tránh tai nạn giao thông và trách nhiệm đối với học sinh 
 - Luôn học tập, tìm hiểu để nắm vững và nghiêm chỉnh chấp hành Luật Giao 
 thông đường bộ. 
 - Thận trọng và luôn chú ý quan sát khi đi đường. 
 - Thường xuyên tự xem xét việc thực hiện an toàn giao thông của mình để tự 
 điều chỉnh đồng thời nhắc nhở nhau cùng thực hiện tốt. 
 4. Cách xử lí khi gặp tai nạn giao thông đường bộ 
 Bằng hiểu biết của em, hãy thảo luận với các bạn về các nội dung sau đây: 
 - Nếu em chứng kiến bạn em hoặc người đi đường bị tai nạn em sẽ làm gì? 
 - Nếu em là người bị tai nạn, em sẽ làm gì? 
 12 
 Nguồn: giadinh.net.vn Nguồn: giadinh.net.vn 
 2. Xử lý tình huống sau đây 
 Vân và Thuý đang trên đường đi học về. Hai bạn đi xe đạp từ trường ra đường 
quốc lộ có dải phân cách cố định ở giữa. Theo quy định, hai bạn phải rẽ bên phải, đi 
trên phần đường dành cho xe đạp một đoạn đường khá dài mới có chỗ quay đầu xe để 
về nhà. Buổi trưa đầu hè mà trời đã nắng gay gắt, khiến hai bạn vừa mệt vừa khát nước. 
Vân nói với Thuý: “Hôm nay nắng quá, ta rẽ trái để về nhà cho nhanh, trưa nắng thế 
này không có các chú công an đâu!”. Thúy chưa kịp nói gì thì Vân đã rẽ trái. 
 a) Em hãy nhận xét hành vi tham gia giao thông của Vân. Hành vi đó có thể gây 
ra hậu quả gì? 
 b) Theo em Thuý cần thuyết phục và khuyên Vân những gì sau tình huống giao 
thông trên? 
 3. Hãy tham gia các hoạt động giữ gìn trật tự an toàn giao thông đường 
bộ ở trường hoặc ở địa phương 
 Bước 1: Thảo luận xác định nội dung 
 Nội dung: Tham gia công tác tuyên truyền, vận động chấp hành quy tắc giao 
thông đường bộ trong trường học, khu dân cư (vẽ tranh, phát thanh tuyên truyền, đi vận 
động tại nhà, ...); tham gia đội xung kích, đội tình nguyện an toàn giao thông ở trường, 
thôn xã, khu phố với các hoạt động giữ gìn trật tự an toàn giao thông, giải tỏa ách tắc 
giao thông, ...; tham gia bảo vệ, giữ gìn đoạn đường gần khu vực trường. 
 Bước 2: Xây dựng kế hoạch: Xác định những hoạt động phù hợp; thảo luận cách 
tổ chức, tiến hành các hoạt động; Phân công cá nhân thực hiện; dự kiến thời gian thực 
hiện. 
 Bước 3: Thực hiện: Cá nhân, nhóm thực hiện kế hoạch đã được phân công; 
thường kì các nhóm thảo luận rút kinh nghiệm; các nhóm báo cáo kết quả hoạt động, đề 
xuất kiến nghị với nhà trường, với những người có trách nhiệm ở địa phương. 
 14 
 Nguồn: Baogiaothong.vn 
 Nguồn: Saigongiaiphong 
 1.2 Tìm hiểu về hệ thống biển báo hiệu đường bộ 
 Bằng kiến thức đã học, đọc thông tin kết hợp với quan sát hình ảnh sau đây, hãy: 
 a) Cho biết biển báo hiệu đường bộ bao gồm những nhóm nào? 
 b) Nêu đặc điểm và ý nghĩa cơ bản của mỗi nhóm biển báo đó? 
 c) Xếp các biển báo dưới đây thành các nhóm biển báo hiệu tương ứng. 
 - Biển báo cấm: .. 
 - Biển báo nguy hiểm: . 
 - Biển báo hiệu lệnh: ... 
 - Biển báo chỉ dẫn: .. 
 - Biển báo phụ:  
 226 
 Đường người đi xe 
 đap cắt ngang 
 304 110a 305 
Đường dành cho xe thô sơ Cấm đi xe đạp Đường dành cho người đi bộ 
 16