Module bồi dưỡng thường xuyên cấp THCS - Phần 17: Tìm kiếm, khai thác xử lí thông tin phục vụ bài giảng

 TRỊNH THANH HẢI 
MODULE THcs 17 
 T×m kiÕm, khai th¸c, 
 xö lÝ th«ng tin 
 phôc vô bµi gi¶ng 
 | 9 C. NỘI DUNG 
Nội dung 1 
 TÌM HIỂU MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN 
Hoạt động 1. Tìm hiểu khái niệm thông tin 
NHIỆM VỤ 
 Bn hãy c k thông tin c bn cho Hot ng 1 : 
 1. Nm c khái nim thông tin và bit c nhng dng c bn ca 
 thông tin. 
 2. Xác nh rõ vai trò quan trng ca thông tin trong cuc sng nói chung, 
 trong bài ging nói riêng. 
THÔNG TIN CƠ BẢN 
1. Thông tin là gì? 
 Theo SGK Tin hc, quyn 1 dành cho THCS, nhng hiu bit có th có 
 c v mt thc th nào ó c gi là thông tin v thc th ó. 
 Theo t in Bách khoa m WIKIPEDIA, thông tin (information) là s 
 phn ánh s vt, s vic, hin tng ca th gii khách quan và các hot 
 ng ca con ngi trong i sng xã hi. 
 Ta có th hình dung thông tin chính là tt c nhng gì mang li hiu bit 
 cho con ngi. Thông tin làm tng hiu bit ca con ngi, là ngun gc 
 ca nhn thc và là c s ca quyt nh. 
 Các ví d v thông tin: 
 — Các con s thng kê t l HS khá, gii và t l HS trúng tuyn vào các 
 trng i hc trong 5 nm hc liên tc ca Trng THCS A cho bit 
 hiu qu ca cuc vn ng “i mi PPDH, góp phn nâng cao cht 
 lng ào to” ca nhà trng. 
 — Hình nh chp cnh thiên tai trên th gii cho thy tác ng ca s bin 
 i khí hu n con ngi, 
 TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 11 Hình 3. Thông tin dng nh Hình 4. Thông tin c khc trên bia á 
 Ngoài thông tin c bn cha ng trong SGK, vic tìm kim và a thêm 
 vào bài ging nhng thông tin khác s giúp cho GV truyn ti bài ging 
 n HS mt cách trc quan, sinh ng và kích thích tt c các giác quan 
 ca HS tham gia quá trình khám phá, làm ch và tích ly kin thc. 
 Hình 5. Thông tin lu tr trong máy tính in t 
ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG 1 
 1) Theo bn, ngoài nhng thông tin mà SGK cung cp, bn mong mun bài 
 ging ca bn có thêm nhng thông tin  dng nào? 
 2) Theo bn, ti sao li có câu: “Trm nghe không bng mt thy”? Bn ã 
 th hin c vn  này trong bài ging  mc  nào? 
Hoạt động 2. Tìm hiểu hoạt động tìm kiếm, xử lí thông tin 
NHIỆM VỤ 
 Bn hãy c k Thông tin c bn cho Hot ng 2 : 
 1) Bit c khái nim, ý ngha ca vic tìm kim, x lí thông tin. 
 TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 13 — Tra t in Anh — Vit khi hc ngoi ng, tra mt thut ng trong t in 
 Ting Vit (Hình 8). 
 — Tìm kim tài liu liên quan n bài hc trên mng ni b, trên Internet 
 (Hình 9). 
 Lu ý: Trong ni dung này, chúng tôi tp trung vào vic khai thác thông 
 tin trên CD—Rom và trên mng Internet. 
2. Xử lí thông tin 
 Khi tip nhn c thông tin, con ngi thng phi x lí  to ra nhng 
 thông tin mi có ích hn, phù hp vi mc ích s dng. Mc ích ca 
 thu thp và x lí thông tin là tri thc. 
 Quá trình x lí thông tin: Bt u vi nhng thông tin ban u ( input ), 
 chúng ta s thc hin quá trình x lí  nhn c thông tin cn thit 
 mong i ( output ). 
 Cùng mt thông tin ban u nhng do nhu cu khai thác khác nhau có 
 th dn n cách x lí khác nhau ta thu c nhng thông tin sau x lí 
 khác nhau. Trong quá trình này, thông tin có th c lu tr  s dng 
 nhiu ln, cho nhng mc ích khác nhau, ví d: 
 Thông tin ban u: Kt qu im tng kt nm hc 2010 — 2011 ca toàn 
 b HS trng THCS A. 
 Vic x lí thông tin s cho kt qu: xp loi hc tp ca tng HS, thng kê 
 s HS mi loi theo lp, theo khi, toàn trng 
 Các kt qu thông tin sau khi x lí cng có th c biu din  dng 
 bng, dng biu  
 Bng 1: S liu thng kê thc trng hc lc ca hc sinh theo tng khi 
 Loi 
 Tng s HS Loi Gii Loi Khá Loi Yu 
 Trung bình 
 Khi 9 328 36 66 203 23 
 Khi 8 351 43 81 198 29 
 Khi 7 402 64 127 168 43 
 Khi 6 419 81 214 93 31 
 TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 15 Hình thc khai thác thông tin sau khi ã x lí cng rt a dng, chng hn: 
 Hình 10. S dng hình nh minh ho Hình 11. B sung thông tin cho bài son 
 — In ra  HS c thêm, làm thông tin cho các hot ng trao i, làm vic 
 nhóm, 
 — Làm rõ khái nim ca bài hc, minh ho ý ngha ng dng thit thc ca 
 vn  trong hc tp và trong cuc sng 
 — a vào “giáo án in t”, “bài ging in t” hoc gi th in t, a 
 lên din àn trên mng Internet  cùng trao i vi HS, 
ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG 2 
 1. Bn hãy cho bit trong quá trình son giáo án, bn ã tìm kim, khai thác 
 thông tin t nhng ngun nào? 
 2. Ti sao thông tin cn x lí trc khi a vào bài ging? 
 3. Bn hãy cho bit vai trò ca vic tìm kim, x lí thông tin trong vic son 
 bài và lên lp ca bn. 
Hoạt động 3. Tìm hiểu phương pháp tìm kiếm, khai thác thông tin 
 Trong Hot ng 2 này, chúng tôi không  cp n nhng phng pháp 
 tìm kim, khai thác thông tin truyn thng nh: tra t in, tra phích tìm 
 tài liu trong th vin, mà tp trung trình bày vic tìm kim, khai thác 
 thông tin trên CD—ROM và mng Internet. 
NHIỆM VỤ 
 Bn hãy c k Thông tin c bn cho Hot ng 2 : 
 TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 17 
 Hình 12. Giao din báo Giáo dc và thi i 
 Gi ý mt s a ch nên nh: 
  ây, bn d dàng tìm c giáo án, t liu có sn cng nh các công 
 c và hng dn cách khai thác, x lí thông tin phc v bài ging ca 
 bn. T nhng trang web này, bn d dàng m ra mt th gii các phn 
 mm giáo dc ni ting trên th gii. 
 —  Trang web ca B Giáo dc và ào to Vit Nam. 
 —  Trang web này cha ng rt nhiu tài nguyên 
 b ích i vi không ch GV mà c HS và các bc ph huynh. 
 —  ây là trang wEb cung cp ngun t liu và các gii 
 pháp ng dng CNTT trong dy hc ca Công ty c phn Tin hc Bch Kim. 
 —  ây là phiên bn in t ca tun báo CNTT và 
 nhng tr giúp c lc, nhng hng dn t m cho ngi GV trong vic 
 ng dng CNTT vào dy hc 
3. Tìm kiếm thông tin trên Internet 
 • Phng pháp tìm kim thông tin 
  truy cp c các trang web cha ni dung liên quan n vn  mà 
 mình quan tâm, ta có th tin hành theo hai phng án sau: 
 — Tìm kim theo các danh mc a ch hay liên kt c các nhà cung cp 
 dch v t trên các trang web (Hình 13). 
 TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 19 
 La ch n d ng 
 thông tin cn tìm 
 Ni nh p 
 t khoá 
 Hình 14. Giao din ca Google 
 Bc 2: Xác nh và nhp t khoá liên quan n vn  cn tìm kim vào 
 ô Search. 
 Chú ý: Ta cn la chn i tng tìm kim là: trang web, hình nh, video 
 hay tin tc bng cách nhp chut vào la chn tng ng. 
 Ví d khi nhp ni dung cn tìm kim là: Phng pháp ng dng CNTT 
 trong dy hc, kt qu tìm kim bao gm danh sách các trang wEb có ni 
 dung liên quan n t khoá s hin ra (Hình 15). 
 Bc 3: Kích hot vào danh sách kt qu tìm kim  chuyn n nhng 
 trang web có thông tin liên quan n t khoá tìm kim. 
 Nu bn nhn vào nút Xem trang u tiên tìm c thì Google s tìm và 
 t ng m trang web u tiên trong kt qu tìm kim. 
 Ta cng có th tùy chn ngun tìm kim bng cách chn: 
– Web: Tìm trên tt c các website. 
— Nhng trang vit bng ting Vit: Ch tìm nhng trang web hin th ni 
 dung bng ting Vit. 
 TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 21 Ta cng có th s dng các phép toán nh: +, or, and...  biu din ni 
dung cn tìm kim. Dùng phép +: Nu mun tìm các trang web có mt 
tt c các ch có trong t khoá mà không cn theo th t thì ta ni các 
ch này vi nhau bi du +. Ví d: Tìm thông tin v Dân ca quan h Bc 
Ninh có th dùng nhp t khoá là : +Dân ca+ quan h+Bc Ninh. 
Ta có th s dng kí t du sao * thay th cho mt dãy bt kì các kí t 
trong t khoá. Ví d ta nhp t khoá tìm kim là Hoa ào* thì máy s tìm 
các trang web có ni dung nh sau: 
Hoa ào — v thuc quý 
vietbao.vn/Suc—khoe/ Hoa —dao—vi—thuoc—quy/55214197/526/ 
Hoa ào là loi hoa c bit mi dp xuân v. Hoa dao la loai hoa dac biet 
moi dip xuan ve. 
Lên x hoa ào 
lamdong.gov.vn/vi—VN/a/dulich—dalat/Pages/len—xu—hoa—dao.aspx 
Trong bui hi ng u tiên cha ai mun và chc chn cng là cng 
cha ai có th, phát biu mt cm tng chung v "x hoa ào" vì u s 
mang ting là... 
VietNamNet — Ngm hoa ào n sm  Sa Pa | Ngam hoa dao no... 
vietnamnet.vn/vn/xa—hoi/du.../ngam—hoa—dao—no—som—o—sa—pa.html 
24 Tháng Mi Mt 2011 — T hn tun nay, mt s cây ào  vùng núi Ô 
Quý H, T Phìn, Sa P... (huyn Sa Pa, Lào Cai) ã n hoa rc r trong 
nng u ông. ây là... 
VTV — Làm p t hoa ào 
vtv.vn/Article/Get/Lam—dep—tu—hoa—dao—8e37a0d3d7.html 
26 Tháng 2 2011 — Hoa ào không ch làm p cho t tri mà còn là mt 
v thuc quý, nht là vi nhan sc ca ph n. Trong dân gian vn lu 
truyn v nhng... 
Mùa hoa ào — Nguyn Kha | Mua hoa dao — Nguyen Kha | Nghe nhc 
nghenhac.info/Nhac—Viet—Nam/.../Mua—hoa—dao—Nguyen—Kha.html 
 TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 23 — Ti phn này, ta có th la chn s kt qu s hin trên 1 trang  Google 
 hin th kt qu tìm kim ti mc result per page. 
 — Ta cng la chn  nhn c kt qu tìm kim bng ting Vit trc 
 ri mi n kt qu ting Anh sau bng cách thit lp  nhn c kt 
 qu bng ngôn ng mong mun ti mc “Ngôn ng” (Language). Sau khi 
 la chn nhng kt qu tìm c vit bng ngôn ng, ta ã chn s c 
 u tiên xp u trong danh sách kt qu. 
 — Nu ta mun tìm kim nhng kt qu di dng các file vn bn hoc 
 các file ngun, bn có th s dng tính nng “Loi tp” (File type). Chng 
 hn mun tìm 1 file giáo án in t v môn Sinh hc  có th d dàng 
 download v máy tham kho và s dng thì bn s chn Microsoft Point 
 (.ppt) ti mc này. 
 Ta có th tip tc khai thác các tính nng khác bng cách click vào du + 
  mc “Cp nht ln cui” (Date), sau khi click vào du + ti ây, mt s 
 các s la chn mi s xut hin  bn có th la chn sao cho kt qu 
 tìm kim là ti u. Tuy nhiên trong s các mc la chn mi này, bn ch 
 cn quan tâm n 3 ni dung: 
— “Quyn s dng” (Usage right): iu này là cn thit khi bn tìm kim 
 nhng ni dung có liên quan n ng dng CNTT trong dy hc chng 
 hn nh phn mm Vi th gii, video thí nghim 
— “Vùng” (Region): là quc gia cha nhng kt qu tìm kim ca bn. 
 Chng hn ta tìm nhng thí nghim o tng ng vi SGK THCS ti Vit 
 Nam thì ta s chn Region là Vit Nam. 
— Mc la chn “Tìm kim an toàn” (Safe Search): Giúp ta ngn chn nhng 
 trang web la o, cha nhng on mã c hay nhng trang web vi 
 ni dung khiêu dâm, bo lc s b lc ra khi kt qu tìm kim. 
 Lu ý: Phng pháp tìm kim thông tin vi yahoo, MSN  hoàn toàn 
 tng t nh vic s dng Google. 
 Ví d, nu mun tìm hiu nhng thông tin liên quan n vic thit k bài 
 ging in t thì Yahoo cung cp 43000 trang web có liên quan n ni 
 dung này (Hình17). 
 TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 25