Module bồi dưỡng thường xuyên cấp THCS - Phần 4: Phương pháp và kĩ thuật thu thập, xử lí thông tin về môi trường giáo dục Trung học cơ sở

 LỜI GIỚI THIỆU 
 Giáo viên là mt trong nhng nhân t quan trng quyt nh cht lng 
 giáo dc và ào to ngun nhân lc cho t nc. Do vy, ng, Nhà nc 
 ta c bit quan tâm n công tác xây dng và phát trin i ng giáo viên. 
 Mt trong nhng ni dung c chú trng trong công tác này là bi dng 
 thng xuyên (BDTX) chuyên môn, nghip v cho giáo viên. 
 BDTX chuyên môn, nghip v cho giáo viên là mt trong nhng mô hình 
 nhm phát trin ngh nghip liên tc cho giáo viên và c xem là mô 
 hình có u th giúp s ông giáo viên c tip cn vi các chng trình 
 phát trin ngh nghip. 
 Tip ni chu kì II, chu kì III BDTX giáo viên mm non, ph thông, B 
 Giáo dc và ào to ã xây dng chng trình BDTX giáo viên và quy 
 ch BDTX giáo viên theo tinh thn i mi nhm nâng cao cht lng và 
 hiu qu ca công tác BDTX giáo viên trong thi gian ti. Theo ó, các 
 ni dung BDTX chuyên môn, nghip v cho giáo viên ã c xác nh, 
 c th là: 
 — Bi dng áp ng yêu cu thc hin nhim v nm hc theo cp hc 
 (ni dung bi dng 1); 
 — Bi dng áp ng yêu cu thc hin nhim v phát trin giáo dc a 
 phng theo nm hc (ni dung bi dng 2); 
 — Bi dng áp ng nhu cu phát trin ngh nghip liên tc ca giáo viên 
 (ni dung bi dng 3). 
 Theo ó, hng nm mi giáo viên phi xây dng k hoch và thc hin 
 ba ni dung BDTX trên vi thi lng 120 tit, trong ó: ni dung bi 
 dng 1 và 2 do các c quan qun lí giáo dc các cp ch o thc hin 
 và ni dung bi dng 3 do giáo viên la chn  t bi dng nhm 
 phát trin ngh nghip liên tc ca mình. 
 B Giáo dc và ào to ã ban hành Chng trình BDTX giáo viên mm 
 non, ph thông và giáo dc thng xuyên vi cu trúc gm ba ni dung 
 bi dng trên. Trong ó, ni dung bi dng 3 ã c xác nh và th 
 hin di hình thc các module bi dng làm c s cho giáo viên t la 
 chn ni dung bi dng phù hp  xây dng k hoch bi dng hng 
 nm ca mình. 
  giúp giáo viên t hc, t bi dng là chính, B Giáo dc và ào to 
 ã giao cho Cc Nhà giáo và Cán b qun lí c s giáo dc ch trì xây 
 | 5 
 TỪ ĐỨC VĂN 
MODULE THcs 
 4 
 PH¦¥NG Ph¸p vµ kÜ thuËt 
 thu thËp, xö lÝ th«ng tin 
 vÒ m«i tr−êng gi¸o dôc 
 trung häc c¬ së 
 — Thái : 
 + Có thái  hc tp mt cách khoa hc, c lp, tích cc và sáng to. 
 + Có nhn thc và ánh giá úng v ý ngha vic tìm hiu các phng pháp 
 và k thut thu thp, x lí thông tin v môi trng giáo dc cho hc 
 sinh THCS. 
 + Có nguyn vng và quyt tâm vn dng nhng tri thc ã hc vào thc 
 tin giáo dc ca bn thân trong quá trình công tác hin nay cng nh 
 trong tng lai. 
 C. NỘI DUNG 
 TT Ni dung Thi gian 
 1 Khái quát v môi trng giáo dc THCS 2 tit 
 2 Phng pháp tìm hiu môi trng giáo dc THCS 5 tit 
 3 K thut x lí thông tin v môi trng giáo dc THCS 5 tit 
 ánh giá mc  nh hng ca môi trng giáo 
 4 3 tit 
 dc i vi hc sinh THCS 
Nội dung 1 
 KHÁI QUÁT V MÔI TRNG GIÁO DC TRUNG HC C S 
 1.1. MỤC TIÊU 
 Sau khi hc tp, nghiên cu ni dung này, hc viên s: 
 — Trình bày c khái nim, cu trúc ca môi trng giáo dc THCS. 
 — Phân tích c vai trò ca môi trng giáo dc i vi s hình thành và 
 phát trin nhân cách hc sinh THCS. 
 — Hiu rõ ý ngha, vai trò ca ngi giáo viên THCS trong vic xây dng 
 môi trng giáo dc cho hc sinh. 
 PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT THU THẬP, XỬ LÍ THÔNG TIN VỀ MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC TRUNG HỌC CƠ SỞ | 9 — Môi trng là toàn b các yu t t nhiên và xã hi hin hu nh hng 
 ln n i sng và nhân cách con ngi. Môi trng bao quanh con 
 ngi gm môi trng t nhiên và môi trng xã hi. Môi trng t 
 nhiên gm khí hu, t, nc, sinh thái... và môi trng xã hi là các iu 
 kin v kinh t, chính tr, vn hoá... 
— Hoàn cnh c hiu là mt yu t hoc là mt môi trng nh hp 
 thành ca môi trng ln; môi trng nh tác ng trc tip, mnh m, 
 quyt lit trong mt thi gian, không gian nht nh to nên hng hình 
 thành và phát trin nhân cách, ví d hoàn cnh kinh t khó khn, hoàn 
 cnh bnh tt m au... Trong quá trình hình thành và phát trin nhân 
 cách thì môi trng xã hi (trong ó có gia ình, bn bè, tp th lp, 
 trng...), thông qua các mi quan h vô cùng phong phú, có ý ngha 
 quan trng c bit. 
• Vai trò ca môi trng i vi s hình thành và phát trin nhân cách: 
— Mi con ngi, ngay t khi mi sinh ra ã c sng trong mt môi trng, 
 hoàn cnh nht nh, có th gp thun li hoc khó khn i vi quá 
 trình phát trin th cht, tinh thn ca cá nhân. Môi trng t nhiên và 
 xã hi vi các iu kin kinh t, th ch chính tr, h thng pháp lut, 
 truyn thng vn hoá, chun mc o c... ã tác ng mnh m n 
 quá trình hình thành và phát trin ng c, mc ích, quan im, tình 
 cm, nhu cu, hng thú, chiu hng phát trin ca cá nhân. Thông qua 
 hot ng và giao lu trong môi trng mà cá nhân chim lnh c các 
 kinh nghim, giá tr xã hi loài ngi, tng bc iu chnh, hoàn thin 
 nhân cách ca mình. 
— Tác ng ca môi trng i vi s phát trin ca cá nhân là vô cùng 
 mnh m, phc tp, có th rt tt hoc rt xu, có th cùng chiu hay 
 ngc chiu, ch yu là theo con ng t phát. Nó có mc  nh 
 hng tích cc hay tiêu cc nh th nào, có c chp nhn hay không 
 trong quá trình phát trin nhân cách tu thuc phn ln vào trình  
 c giáo dc, ó là ý thc, nim tin, quan im, ý chí và xu hng, 
 nng lc hot ng, giao lu góp phn ci bin môi trng ca cá nhân. 
 Chính vì vy, C. Mác ã khng nh: Hoàn cnh sáng to ra con ngi, 
 trong mt mc  con ngi li sáng to ra hoàn cnh. 
PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT THU THẬP, XỬ LÍ THÔNG TIN VỀ MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC TRUNG HỌC CƠ SỞ | 11 Môi trng xã hi c phân thành môi trng ln và môi trng nh: 
 + Môi trng ln (môi trng v mô), c c trng bi các yu t nh: 
 chính tr, kinh t, các quan h sn xut. 
 + Môi trng nh (môi trng vi mô): là mt b phn ca môi trng ln, 
 trc tip bao quanh hc sinh THCS nh: gia ình, h hàng, làng xóm, 
 nhà trng, bn bè 
Hoạt động 2: Vai trò của môi trường giáo dục đối với việc học tập, 
 rèn luyện của học sinh Trung học cơ sở 
Nhiệm vụ 
 — c và tip nhn các thông tin v hot ng. 
 — GV a ra câu hi yêu cu hc viên k tên các loi môi trng giáo dc có 
 nh hng mnh m n vic hc tp và rèn luyn ca hc sinh THCS. 
 — Tho lun nhanh v vai trò ca các loi môi trng giáo dc i vi s 
 phát trin nhân cách hc sinh THCS. 
 — Chính xác hoá li ni dung tho lun. 
Thông tin cho hoạt động 
 — Gia ình là môi trng sng u tiên ca hc sinh, ó là ni sinh ra, 
 nuôi dng và giáo dc các em và cha m là nhng nhà giáo dc u tiên. 
 Np sng gia ình, mi quan h tình cm ca các thành viên, trình  
 vn hoá, s gng mu và phng pháp giáo dc ca cha m có nh 
 hng rt ln ti s phát trin tâm lí, ý thc, hành vi ca hc sinh THCS. 
 — Nhà trng vi s mnh kép là m bo truyn th kin thc và giáo dc 
 hc sinh nh là yu t môi trng bên ngoài có nh hng to ln n 
 vic hc tp, rèn luyn ca hc sinh THCS. C th, nhà trng là ni t 
 chc các hot ng dy hc nhm giúp các em chim lnh h thng 
 kin thc, k nng, k xo mt cách h thng, là ni giáo dc các phm 
 cht o c ca nhân cách cho các em. Nhà trng giúp cho ngi hc 
 t ch và ào to ngi hc tr thành mt công dân có trách nhim i 
 vi gia ình, cng ng, xã hi. 
 — Xã hi, vi các truyn thng, giá tr, nh hng kinh t chính tr và tôn 
 giáo có nh hng gián tip ti vic dy hc và giáo dc hc sinh nói 
 PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT THU THẬP, XỬ LÍ THÔNG TIN VỀ MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC TRUNG HỌC CƠ SỞ | 13 Là a phng tip giáp gia ni thành và ngoi thành Hà Ni, mt b 
 phn thanh thiu niên  huyn X có biu hin vng mc phi t nn 
 xã hi. Minh Quân là mt hc sinh có cha m làm ngh buôn bán nên 
 vng nhà thng xuyên,  trng em có nhng biu hin không ngoan, 
 trn hc, b tit, cãi li thy, cô giáo. Cô Hoa — giáo viên ch nhim lp 
 ã nhiu ln vit th gi Minh Quân mang v cho b m t ý mun gp 
 g gia ình nhng không thy gia ình hi âm. Hin ti, cô Hoa ang rt 
 bn khon  tìm ra cách gii quyt tho áng nht nhm giúp  Minh 
 Quân hc tp và tu dng c tt hn. 
 Câu 3: T vic nh hng ca các yu t xã hi, nhà trng, gia ình, 
 tp th và các t chc oàn th, nhóm bn bè n s phát trin nhân 
 cách hc sinh, anh (ch) hãy rút ra nhng bài hc s phm cho tng yu 
 t và liên h vi thc tin ni anh (ch) công tác. 
Nội dung 2 
 PHNG PHÁP TÌM HIU MÔI TRNG GIÁO DC TRUNG HC C S 
 2.1. MỤC TIÊU 
 Sau khi hc tp, nghiên cu ni dung này, hc viên s: 
 — Trình bày c các phng pháp tìm hiu môi trng giáo dc THCS. 
 — Có k nng vn dng các phng pháp tìm hiu môi trng giáo dc 
 THCS vào các tình hung trong nghiên cu t chc các hot ng và 
 thc tin giáo dc, dy hc ca bn thân. 
 — Có thái  hc tp tích cc, ch ng, sáng to. 
 2.2. KIỂM TRA ĐẦU VÀO 
 Câu 1: Theo anh (ch), vic tìm hiu môi trng giáo dc THCS là chc nng ca: 
 a) Giáo viên ch nhim lp 
 b) Giáo viên ging dy b môn 
 c) Ban giám hiu nhà trng 
 d) C 3 áp án trên. 
 Câu 2: Anh (ch) hãy k tên các k nng c bn và chuyên bit mà mt ngi 
 giáo viên THCS cn phi có. 
 PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT THU THẬP, XỬ LÍ THÔNG TIN VỀ MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC TRUNG HỌC CƠ SỞ | 15 gia ình, ph huynh hc sinh. Qua mi ln n thm hi, trò chuyn, 
 GV s thu c nhng thông tin hu ích cho vic tìm ra các phng pháp, 
 hình thc giáo dc tp th hc sinh và mi cá nhân hc sinh. 
• S dng phng pháp iu tra vit  thu thp thông tin 
— Thc cht ca phng pháp này là s dng bng hi ã c son sn 
 vi mt h thng câu hi t ra cho nhiu ngi nhm thu thp ý kin 
 ca h v vn  nghiên cu. 
+ Phiu iu tra là mt h thng câu hi ã c xp t trên c s các 
 nguyên tc và ni dung nht nh, nhm to iu kin cho ngi c 
 hi th hin quan im ca mình v vn  nghiên cu và ngi nghiên 
 cu thu nhn c thông tin áp ng yêu cu ca  tài và mc ích 
 nghiên cu. 
+ Phiu iu tra là công c o lng quan trng, o nhng nhân t nht 
 nh có liên quan n cá nhân ngi tr li. 
+ Trong giai on chun b: Xây dng phiu iu tra là mt nhim v quan 
 trng, giúp cho vic xây dng chng trình nghiên cu. 
+ Trong giai on thc hin: i vi nhng công trình nghiên cu có s 
 dng phiu iu tra, phiu iu tra s giúp cho vic thu thp thông tin. 
+ Trong giai on x lí thông tin: Phiu iu tra óng vai trò nh ngun 
 mang thông tin c ly ra t phiu iu tra. 
— Các loi câu hi trong phiu iu tra: 
+ Câu hi m: Là câu hi không cha sn câu tr li mà ngi tr li t bc 
 l ý kin ca mình theo vn  t ra; cho phép ngi c hi tr li 
 mt cách t do, có th gch u dòng hoc tr li thành on vn. 
+ Câu hi óng: Là loi câu hi mang tính cht la chn, trong ó ã có 
 sn các phng án tr li, ngi tr li ch cn la chn các phng án 
 phù hp vi bn thân. 
 Các loi câu hi óng: Có câu hi óng la chn và câu hi óng tu chn. 
♦ Câu hi óng la chn: c im ni bt ca loi câu hi này là các câu 
 tr li c chun b trc ca câu hi mang tính cht loi tr ln nhau 
 và ngui tr li ch có th la chn mt trong các phng án tr li c 
 a ra. Có câu la chn mt trong hai phng án, câu la chn mt 
 trong nhiu phng án, câu la chn có nhiu mc . 
PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT THU THẬP, XỬ LÍ THÔNG TIN VỀ MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC TRUNG HỌC CƠ SỞ | 17