Module bồi dưỡng thường xuyên cấp THCS - Phần 41: Tổ chức các hoạt động tập thể cho học sinh Trung học cơ sở

 HÀ NHẬT THĂNG 
MODULE THCS 
 41 
 Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng 
 tËp thÓ cho häc sinh 
 trung häc c¬ së 
 | 77 — Có k nng phi hp vi vi các lc lng XH trong và ngoài nhà trng. 
 T chc các loi hình hot ng tp th. 
3. VỀ THÁI ĐỘ 
 — Có trách nhim, am mê, kiên trì t chc các hot ng tp th theo k 
 hoch hng nm nhm mc tiêu giáo dc HS THCS. 
 — Bình tnh, ci m, công bng, dân ch trong nhn xét, ánh giá phong 
 trào hot ng tp th HS THCS. 
 C. NỘI DUNG 
Hoạt động 1: Hiểu đặc điểm tâm lí HS THCS để tổ chức các hoạt 
 động tập thể 
1. MỤC TIÊU 
 Hiu c im tâm sinh lí ca HS THCS, vì mi hot ng tp th phi 
 phù hp vi c im nhn thc la tui thì mi có hiu qu. c im 
 la tui HS THCS là c s khoa hc ca vic t chc các hot ng 
 tp th. 
2. CÂU HỎI 
 — HS THCS có nhng c im gì cn quan tâm khi t chc các hot ng 
 tp th? 
 — Vic hiu c im HS THCS có ý ngha nh th nào i vi GVCN trong 
 vic t chc các hot ng tp th? 
3. THÔNG TIN PHẢN HỒI 
 * S bin i v mt gii phu sinh lí 
 ây là la tui phát trin mnh m nhng không ng u  các mt ca 
 c th. Tm vóc ca các em ln lên khá nhanh. Trung bình mt nm các 
 em cao lên c 5 — 6cm. Các em gái   tui 12, 13 phát trin chiu cao 
 nhanh hn các em nam cùng  tui. Cá bit mt s trng hp mi ch 
 hc lp 8, lp 9 các em ã có tm vóc nh mt thiu n, ngha là các em 
 có th cao ti 1m55 n 1m60. Nhng n 18, 20 tui thì s phát trin 
 chiu cao ca các em gái chng li, n 22 tui thì dng hn s phát 
 TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG TẬP THỂ CHO HỌC SINH THCS | 79 xúc ng, d cáu gt bc bi, ni khùng. Vì th, chúng ta thng thy các 
em thiu niên d có nhng cn xúc ng bt cht. Nu gp nhng phn 
ng gay gt bt ng ca các em la tui này chúng ta không ngc nhiên 
mà cn có thái  bình tnh và thông cm vi các em. 
H thn kinh nhìn chung ã phát trin khá hoàn thin. Trng lng não 
gn t trng lng ca ngi trng thành. Tuy nhiên, hot ng ca 
h thn kinh thì cha tht hoàn thin, cha tht có s cân bng gia hai 
quá trình hng phn và c ch. Quá trình hng phn có phn tri hn c 
ch nên kh nng kim ch ca các em hc sinh THCS còn yu. Các em 
cha có kh nng chu c nhng kích thích mnh hoc n iu kéo 
dài. Do h thn kinh phát trin cha cân bng nên thng gây cho các 
em trng thái c ch hay ngc li có th gây ra trng thái b kích ng 
mnh. Vì vy, nhng chn ng thn kinh mnh, hoc s ch i lâu dài 
trong trng thái không thoi mái... u có th làm cho mt s em b c 
ch, u oi, th . Mt s khác có nhng hành vi không phù hp, không 
úng vi bn cht ca các em nh kêu ca, phá phách  c gii thoát 
trng thái ang có. Vì th, không nên ép hc sinh ngi li thêm hoc kéo 
dài mt hot ng nào ó khi không cn thit. 
S thay i v th cht ca la tui hc sinh THCS ã làm cho các em có 
nhng c im nhân cách khác vi các em  la tui hc sinh tiu hc. 
 la tui này, các em ã có ngh lc di dào, có tính tích cc cao, 
có nhiu d nh ln lao. Nhng bc cha m, các thy cô giáo và các anh 
ch ph trách cn thy c c im này  t chc các hot ng cho 
phù hp, hiu qu, tránh nh kin vi các em. 
Mt c im quan trng ca la tui này mà chúng ta cn quan tâm, 
ó là s dy thì  các em. S dy thì  la tui hc sinh THCS là mt hin 
tng bình thng, din ra theo quy lut sinh hc và chu nh hng rt 
nhiu ca môi trng t nhiên và môi trng xã hi.  tui dy thì, vi 
s phát trin sinh lí ca tuyn yên và tuyn sinh dc, c th tr din ra 
hàng lot nhng thay i v hình dáng, tâm sinh lí. c bit là c quan sinh 
dc, phân bit rõ gii tính là nam hay n và bt u có kh nng tình 
dc, kh nng sinh sn. 
Dy thì  các em trai vào khong 15, 16 tui,  các em n vào khong 13, 
14 tui. Biu hin ca thi kì này là các c quan sinh dc  các em phát 
 TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG TẬP THỂ CHO HỌC SINH THCS | 81 + Mái tóc bt u dy thêm và lt ra sau. 
+ Có  rng vnh vin. 
+ Ging m, v ging. 
+ Lông mt xut hin. 
+ Vai rng hn. 
+ Các xng dài ngng phát trin. 
+ Các c bp phát trin. 
+ Mc lông nách, lông ngc, lông mu. 
+ Các c quan sinh dc ngoài phát trin. 
+ Mng tinh (có xut tinh). 
+ C quan sinh dc phát trin, tinh hoàn bt u có kh nng sn xut tinh 
 trùng và tip tc sn sinh ra hormone sinh dc nam. Có kh nng sinh 
 con nu có quan h tình dc. 
— c im tâm lí 
+ Mun làm ngi ln, mun t khng nh mình. 
+ Có s xáo trn trong các trng thái tâm lí (vui, bun). 
+ Nhu cu tình bn (nht là tình bn khác gii) cao. 
* Nhng c im c bn  các em gái tui dy thì 
 Ngay trc khi bc vào tui dy thì (11 — 13 tui) c th n bt u phát 
 trin nhanh hn mc bình thng. Các em gái cao rt nhanh. Bên cnh 
 s thay i v chiu cao, các c tính sinh dc ph bt u xut hin, 
 biu hin  vú bt u phát trin, mc lông  b phn sinh dc và  nách, 
 có th xut hin trng cá. 
 Giai on dy thì chính thc ca các em gái c ánh du bng hành 
 kinh ln u, báo hiu trng ã bt u rng và có kh nng sinh con. 
 Giai on này din ra nhng bin i quan trng cho vic chun b làm 
 m sau này nh t cung ln và dày hn, tuyn vú phát trin, xng hông 
 rng ra. C th ca em gái ang phát trin thành c th mt ngi ph n. 
— C th các em gái trong tui dy thì có nhng c im c bn sau: 
+ Ln nhanh. 
 TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG TẬP THỂ CHO HỌC SINH THCS | 83 Vì th, các thy cô giáo và anh ch ph trách cn phi giúp  các em mt 
 cách t nh, khéo léo  các em hiu úng vn , tránh làm cho các em 
 bn khon, lo ngi. Chúng ta cng phi giúp các em có các k nng sng 
 cn thit  phân bit, nhn bit th nào là s yêu thng, s lm dng 
 nhm tránh c s lm dng. ng thi cng cnh báo cho tt c 
 nhng ngi có ý  lm dng các em bit rng: Quan h tình dc vi v 
 thành niên là phm pháp; giao cu vi tr em di 13 tui di bt kì 
 hình thc nào u là hip dâm tr em. 
* S thay i ca iu kin sng 
— i sng gia ình ca thiu niên 
  la tui THCS, a v ca các em  trong gia ình ã có thay i. Các em 
 bt u c mi ngi coi là mt thành viên tích cc ca gia ình, 
 c cha m giao cho mt s vic ca gia ình nh: chm sóc em nh 
 khi cha m i vng, dn dp nhà ca...  nhng gia ình hoàn cnh, 
 mt s em ã phi tham gia lao ng  góp phn gim bt khó khn 
 cho gia ình. Vì th các em ã ý thc c các nhim v ó và thc hin 
 mt cách tích cc.  các em này, tính t lp ã có iu kin phát trin 
 khá tt. Các em không nhng t lo c vic chm sóc bn thân mà còn 
 giúp c gia ình khá nhiu vic. iu ó cng có ngha các em trng 
 thành sm hn các em khác có cùng  tui. 
 iu quan trng và có ý ngha ln i vi thiu niên là các em ã c 
 tham gia bàn bc mt s công vic ca gia ình. Các hot ng ca gia ình 
 u có tính n s tham gia ca các em vi t cách là mt thành viên. 
 Các em ã quan tâm n vic xây dng, bo v uy tín ca gia ình hn 
 các em hc sinh tiu hc. Nhng s thay i ó ã kích thích thiu niên 
 phát trin tính tích cc và t ch trong hot ng. 
— i sng trong nhà trng ca hc sinh THCS 
 Hot ng hc tp cùng các hot ng khác ca hc sinh THCS có nhiu 
 thay i và tác ng quan trng n s hình thành nhng c im tâm 
 lí ca la tui này. 
+ S thay i ni dung dy hc 
 Vào trng THCS các em c tip xúc vi nhiu môn hc khác nhau, 
 mi môn hc bao gm mt h thng tri thc vi nhng khái nim 
 TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG TẬP THỂ CHO HỌC SINH THCS | 85 + Các em cho rng, hot ng xã hi là vic làm ca ngi ln và có ý 
 ngha ln lao. Do ó, c tham gia các hot ng xã hi là th hin 
 mình ã là ngi ln. Mun c tha nhn là ngi ln là mt nhu cu 
 ca các em, vì th nhiu khi các em b công vic gia ình, hc tp  
 tham gia hot ng xã hi mt cách tích cc. 
+ Hot ng xã hi là hot ng có tính tp th.  la tui này các em 
 thích tham gia nhng hot ng có tính tp th, nhng công vic liên 
 quan n nhiu ngi, c nhiu ngi cùng tham gia và ánh giá s 
 tích cc ca mình. 
 Do tham gia hot ng xã hi mà quan h ca hc sinh THCS c m 
 rng, các em c tip xúc vi nhiu ngi, nhiu vn  ca xã hi. 
 Do ó, tm hiu bit ca các em c m rng, kinh nghim sng phong 
 phú hn. Tính tích cc xã hi  các em cng phát trin mnh m nhm 
 lnh hi nhng giá tr, nhng chun mc xã hi  bin i bn thân cho 
 phù hp vi v th mi ca các em trong các quan h xã hi. ây là tin 
  quan trng  t chc các hot ng tp th cho hc sinh THCS. 
 Tóm li, do có s thay i iu kin sng, iu kin hot ng trong 
 gia ình, nhà trng và xã hi, mà v trí ca hc sinh THCS c nâng lên. 
 Các em ý thc c s thay i này và tích cc hot ng cho phù hp 
 vi s thay i ó. Do ó tâm lí, nhân cách ca thiu niên c hình 
 thành và phát trin phong phú hn  hc sinh tiu hc. 
 Mt s lu ý khi ng x vi hc sinh THCS 
 Nhiu ý kin cho rng, tui hc sinh THCS là tui có s khng hong 
 trong phát trin vì ây là thi kì giao thi gia tr con và ngi ln. 
 Các em không hn còn là tr con nhng li cha phi là ngi ln. 
 Do ó, trong các em cha ng nhiu mâu thun. Các em ang  la 
 tui tr con nhng li mong mun c coi là ngi ln. Ngc li, 
 ngi ln cha tha nhn các em là ngi ln vì các em còn nhiu biu 
 hin là tr con. Các em còn b ph thuc vào gia ình v tt c các mt. 
 ng thi  các em còn rt nhiu biu hin  la tui tr em. Tuy nhiên, 
 trong mt s tình hung nhiu em li t ra chng chc. Nhiu lúc các em 
 rt nghiêm túc, nhng nhiu lúc li có nhng hành vi rt nghch ngm. 
 Nhiu lúc rt ngoan ngoãn nhng có lúc li rt bng bnh,... Vì th, 
 nhng các bc làm cha m, các thy cô giáo và các anh ch ph trách cn 
 lu ý: 
 TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG TẬP THỂ CHO HỌC SINH THCS | 87 cho sinh ng, lôi cun s chú ý ca các em, nu không các em cng khó 
gi c s chú ý bn vng vào bài ging. 
Kh nng t duy ca hc sinh THCS ã có nhng bin i c bn. Do yêu 
cu hc tp, t duy ca hc sinh THCS phát trin  mc  cao hn hc 
sinh tiu hc rt nhiu. Kh nng phân tích, tng hp, khái quát hoá, 
tru tng hoá  các em phát trin rt mnh. Tuy nhiên, nhng thành 
phn hình tng — c th ca t duy b phn không gim xung mà vn 
tn ti và phát trin. 
Kh nng tng tng ca hc sinh THCS cng ã phát trin mnh. 
Các em có óc tng tng phong phú và a dng. ã hình thành ra 
nhng hình nh phc tp và ã có nhng c m tt p cho bn thân. 
Mong mun thay i quan h là c im tâm lí ni bt ca la tui hc 
sinh THCS. Các em mun ngi ln tha nhn s trng thành ca các em 
không ch là th xác mà c v th ca các em trong gia ình, nhà trng 
và trong các hot ng xã hi. Các em có nhu cu m rng quan h 
vi ngi ln và mong mun ngi ln quan h vi các em mt cách 
bình ng, không mun ngi ln coi là tr con nh trc ây na. 
Kiu quan h ca ngi ln vi tr em trc ây (kiu quan h không 
bình ng gia ngi ln và tr em) không còn thích hp vi la 
tui này. Vì th các em mong mun ci t li mi quan h theo chiu 
hng hn ch quyn hn ca ngi ln, m rng quyn hn ca mình. 
Các em mong mun ngi ln tôn trng các em, tin tng và m rng s 
t lp cho các em. 
Nhu cu t khng nh  hc sinh THCS phát trin rt mnh m. Các em 
rt mun c th hin mình trc mi ngi, c bit c tuyên 
dng khen thng v nhng thành tích vn lên trong các hot ng. 
Vì th, hc sinh THCS thích thi ua trong các hot ng  c khng 
nh bn thân. 
Nhu cu giao tip ca hc sinh THCS phát trin mnh m. Mi quan h 
ca hc sinh THCS vi bn bè cùng la tui phc tp, a dng hn nhiu 
so vi hc sinh tiu hc. S giao tip gia các em ã vt ra ngoài phm 
vi hc tp, phm vi nhà trng. Các em có nhu cu rt ln trong giao tip 
vi bn bè vì mt mt, các em rt khao khát c giao tip và cùng hot 
ng chung vi nhau, các em có nguyn vng c sng tp th, có bn 
 TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG TẬP THỂ CHO HỌC SINH THCS | 89