Module bồi dưỡng thường xuyên cấp THCS - Phần 7: Hướng dẫn, tư vấn cho học sinh Trung học cơ sở
36 trang
22/05/2025
170
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Module bồi dưỡng thường xuyên cấp THCS - Phần 7: Hướng dẫn, tư vấn cho học sinh Trung học cơ sở", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
Tóm tắt nội dung tài liệu: Module bồi dưỡng thường xuyên cấp THCS - Phần 7: Hướng dẫn, tư vấn cho học sinh Trung học cơ sở
PHẠM THANH BÌNH
MODULE THCS 7
H¦íng dÉn, t− vÊn cho
häc sinh trung häc c¬ së
| 7 — N m c các ph ng pháp nh n bi t s khác bi t gi a các khái ni m có
liên quan n khái ni m h ng d n, t v n
— N m c các l nh v c c n t v n, h ng d n cho h c sinh c ng nh
m t s nguyên t c c n thi t khi tham gia ho t ng t v n, h ng d n.
2. Về kĩ năng
— V n d ng c các ki n th c v h ng d n, t v n, cho h c sinh, các giai
o n t v n có th nh n bi t c các l nh v c mà h c sinh ang g p
khó kh n và c n s t v n, h ng d n.
— V n d ng các nguyên t c o c trong t v n, h ng d n t v n cho
h c sinh úng ph ng pháp, k thu t và hi u qu .
3. Về thái độ
Có thái úng n trong vi c th c hi n công tác t v n, h ng d n cho
h c sinh trong nhà tr ng THCS. Tôn tr ng các nguyên t c o c khi
th c hi n ho t ng t v n, h ng d n.
C. NỘI DUNG
TT Tên ch S ti t
1 Quan niệm về hướng dẫn, tư vấn cho học sinh 8
2 Các lĩnh vực cần hướng dẫn, tư vấn cho học sinh THCS 7
C ng 15 ti t
Nội dung 1
QUAN NIỆM VỀ HƯỚNG DẪN, TƯ VẤN CHO HỌC SINH
I. MỤC TIÊU
1. Về kiến thức
Phân tích c các khái ni m c b n: h ng d n, t v n cho h c sinh;
các giai o n h ng d n, t v n và nh ng y u t nh h ng n quá
trình h ng d n, t v n cho h c sinh THCS.
HƯỚNG DẪN, TƯ VẤN CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ | 9 Tác gi Tr n Tu n L ã mô ph ng ho t ng t v n nh s t kh o và
cung c p ý ki n gi a m t bên A — có th là m t cá nhân, m t t ch c c n
tìm câu tr l i cho m t th c m c ho c tìm gi i pháp v i bên B — m t cá
nhân, m t t ch c khác có chuyên môn, kinh nghi m và giúp h gi i áp
nh ng th c m c hay v n c a h .
T v n c các tác gi n c ngoài hi u theo nhi u cách v i vai trò khác
nhau c a ng i t v n. T v n có th c xem là m i quan h mà ó
ng i chuyên gia a ra s tr giúp cho cá nhân hay t ch c có nhu c u
gi i quy t v n khó kh n (A.M. Douherty, 1990). T v n c M. Fall
(1995) nh ngh a m t cách r t n gi n r ng “T v n là vi c tôi và anh
cùng nói v ng i ó, i u ó nh m m c ích thay i”. Ng i t v n
có th óng vai trò nh ng i ch u trách nhi m tìm ra nh ng gi i pháp
(R. Schein, 1969), hay thu th p thông tin, ch n oán v n và xu t
gi i pháp (D.J. Kurpius & J.C. Brukbaker, 1976) ho c ch là ng i nh h ng,
i u ph i ti n trình gi i quy t v n (R. Blake & J.S. Mouton, 1976).
M t nghiên c u ch ra r ng, các nhân viên t v n t i c ng ng trung
bình s d ng 10% công vi c cho công tác t v n (L. Stone & J. Archer, 1990).
Nh v y, c ng không nên tuy t i hoá vi c không làm t v n trong
t v n. Grace M. (1998) cho r ng t v n là m t k thu t tr giúp trong
công tác xã h i và vi c cho l i khuyên là m t k thu t c a t v n. Tuy
nhiên, bà nh n m nh l i khuyên ó không nên mang tính áp t mà c n
khách quan, phù h p v i nhu c u c a i t ng c xác nh trên c s
th o lu n và d a vào ki n th c chuyên môn, ví d nh ki n th c v k
ho ch hoá gia ình. Tuy nhiên n c ta hi n nay, khi làm t v n ng i
ta th ng thiên v a ra l i khuyên mang tính áp t ý chí ch quan khá
nhi u, khi n cho ho t ng t v n b lu m và ý ngh a c a t v n b hi u
sai l ch. Trên th c t ang t n t i nhi u lo i hình t v n nh t v n
h ng nghi p, t v n giáo d c, t v n s c kho , t v n pháp lu t, t v n
kinh t , kinh doanh. Các ho t ng t v n v các v n tâm lí, xã h i
th ng th hi n qua báo chí, qua ài hay i n tho i, th m chí ngay t i
các trung tâm t v n tâm lí hi n nay c ng ph n l n ho t ng theo
ph ng th c h i — áp. Hình th c h i và áp, cung c p thông tin trong
các ho t ng t v n trên ã ph n nào gi i áp c nh ng th c m c
c ng nh quan tâm c a nhi u ng i.
HƯỚNG DẪN, TƯ VẤN CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ | 11 + M c ích c a c v n giúp thân ch ra quy t nh b ng cách a ra
nh ng l i khuyên “mang tính chuyên môn” cho thân ch .
+ M i quan h gi a nhà c v n và thân ch không có ý ngh a/vai trò quy t
nh b ng ki n th c và s hi u bi t c a nhà c v n v l nh v c mà thân
ch ang c n.
+ V th i gian: quá trình c v n ch có th di n ra trong m t l n g p g gi a
thân ch và nhà c v n. K t qu c v n không rõ r t v n s l p l i vì
các nguyên nhân sâu xa c a v n ch a c th c s gi i quy t.
+ Nhà c v n nói v i thân ch v nh ng quy t nh h cho là phù h p nh t
i v i tình hu ng c a thân ch thay vì t ng c ng kh n ng cho thân ch .
+ Nhà c v n là nh ng ng i có ki n th c v nh ng l nh v c c th và có
kh n ng truy n t nh ng ki n th c ó n ng i c n h tr hay h ng
d n trong l nh v c ó.
+ Nhà c v n t p trung vào th m nh c a thân ch ch không ph i là xu
h ng chung c a nhà c v n.
+ Nhà c v n ch a ra nh ng l i khuyên, h không quan tâm n vi c th
hi n c m xúc hay thái c a thân ch .
+ Nhà c v n làm ch cu c nói chuy n và a ra nh ng l i khuyên.
— Tr li u, tr li u tâm lí
Tr li u — ti ng Anh là therapy — c l y t g c Hy L p là therapia có
ngh a là ch a tr , làm lành. Tr li u tâm lí có ngh a là s xoá b r c r i
nh ng b nh lí mang tính tâm lí. T v n và tr li u tâm lí có m i quan h
khá m t thi t v i nhau. Do có nhi u cách hi u khác nhau v hai thu t
ng này nên cu c tranh lu n v s khác bi t gi a chúng ã di n ra t lâu,
cho n nay v n ch a k t thúc. Có quan ni m cho r ng tr li u tâm lí bao
hàm t v n.
T s phân tích trên, cho th y: trong t v n, y u t c xem nh tr ng
tâm là b n thân i t ng (thân ch ), m i quan h y tính nhân v n
gi a nhà t v n và i t ng, nh ng trong tr li u tâm lí y u t n i tr i là
nhà tr li u cùng v i nh ng k thu t tr li u c th và xu h ng s d ng h
th ng lí thuy t tr li u phân tích tâm lí hay hành vi c a i t ng. H n
th n a, t v n th ng c di n ra trong nh ng c s nh tr ng h c,
c ng ng nhi u h n, trong khi ó tâm lí tr li u l i th ng th y c các
HƯỚNG DẪN, TƯ VẤN CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ | 13 bên. S thành công trong tham v n ph thu c nhi u vào k n ng t ng
tác c a ng i tham v n giúp i t ng t nh n th c và ch ng tìm
ki m gi i pháp.
1.3. Mục đích, nhiệm vụ và các hình thức tư vấn
— M c ích c a t v n
+ T v n ý th c v mình, ý th c v th c t i, c bi t hi u bi t v cách
phòng v — cách th c mà b n thân và ng i khác th ng dùng ph n
ng l i v i nh ng tác ng xung quanh.
+ T v n th ng nh t trong con ng i (c m xúc, hành vi). Ngh t v n
không ch d a vào k n ng mà còn ph i d a vào ti m n ng (h th ng
thái ).
+ T v n thích nghi v i môi tr ng, thích nghi v i công vi c.
+ T v n ch p nh n b n thân mình, con ng i ph i bi t cách s ng và
hoà nh p v i chính b n thân mình.
+ T v n giúp cho có th a ra quy t nh v ng vàng.
+ T v n giúp gi i to các n c trong con ng i, xác nh c úng v n
ang gây khó ch u.
+ T v n giúp gi m thi u h u qu c a nh ng sai l m ho c nh ng bi n c
tiêu c c.
+ T v n bi t yêu mình h n, yêu m t cách úng m c, úng cách, bi t tôn
tr ng b n thân.
+ T v n giúp lo i b nh ng “rác r i” trong u.
+ T v n tìm m t h ng i cho i mình, làm sáng t c các giá tr ,
m c tiêu và phát huy c ti m n ng c a b n thân.
+ T v n thay i tri t lí s ng, thay i cách nhìn nh n v con ng i,
tìm l i ý ngh a cu c s ng.
— Nhi m v c a t v n
+ Giúp thân ch dám i di n v i nh ng v n c a mình, v i th c t i
cu c s ng, giúp ng u m t cách có hi u qu , t gánh trách nhi m.
Giúp thân ch c ng c và phát tri n các thói quen t t, h n ch ho c s a
c các thói quen x u ho c giúp i u ch nh các suy ngh tiêu c c.
HƯỚNG DẪN, TƯ VẤN CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ | 15 + C n có th i gian và s kiên tâm.
+ Ph i m b o tính khách quan, tính rõ ràng (test).
1.4. Những lí do cơ bản gây ra vấn đề ở thân chủ
— V m t khách quan
+ Nh ng xáo tr n, c ng th ng trong cu c s ng (stress);
+ Các giai o n l a tu i;
+ H th ng nhu c u: không tho mãn nhu c u (v t ch t, tinh th n);
+ V n kinh t ;
+ V n th t b i: ngh nghi p, tình c m, thích nghi;
+ Các áp l c xã h i: th ng là áp l c v môi tr ng (làm vi c, s ng, v n hoá,
tôn giáo), nh ng v n giai c p, c nh tranh chèn ép, kì th , các v n
liên quan n i s ng c ng ng, có th thân ch là n n nhân ho c c m
nh n mình là n n nhân.
— V m t ch quan
+ Nh ng ng i th ng, nh ng ng i không làm gì c , thi u ngh l c trong
hành ng (d a d m vào các quy t nh c a ng i khác, thi u ý chí),
nh ng ng i làm vi c ng u h ng, không có m c tiêu;
+ Nh ng ng i b t l c, không có kh n ng gánh trách nhi m, ng i hay
l i, không cân b ng trong i s ng (lí trí, tình c m), luôn thay i
ý ki n, nh ng ng i r i lo n v tình c m, lí trí, hành ng.
— Tiêu chí ánh giá v n c a thân ch
+ Thân ch th y không hài lòng, khó ch u v m t m i quan h nào ó
(hay phàn nàn, than phi n).
+ Có nh ng ng x gây s b t bình i v i nh ng ng i xung quanh.
+ Xu t hi n nh ng cá tính hi m th y b n thân.
+ Có nh ng lo âu, bu n chán, s hãi nh h ng n ho t ng s ng.
+ Có tính phi lí trong nh n th c (ng i khác cho là không bình th ng) khi
thân ch bi u hi n qua hành ng.
+ Không thích nghi ho c khó thích nghi v i môi tr ng, luôn hành ng
theo m c tiêu cá nhân nh h ng n m c tiêu ho t ng bình th ng
c a mình và c a nh ng ng i xung quanh.
HƯỚNG DẪN, TƯ VẤN CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ | 17 t t c các thông tin c n thi t cho vi c ánh giá tình hu ng qua các b c
c a mô hình này. Thân ch th ng có nhi u v n và m i quan tâm c n
tr giúp làm sáng t . Mô hình t v n n m giai o n c bi t h u ích
trong vi c giúp thân ch làm rõ các v n , các ý ki n và mang l i
nhi u cách gi i quy t kh thi khác nhau. Nó a ra mô hình thi t y u
xây d ng và phát tri n m i quan h v i thân ch ,
— Giai o n 1: Thi t l p m i quan h .
— Giai o n 2: T p h p thông tin, ánh giá và xác nh v n .
— Giai o n 3: H tr thân ch tìm ki m các gi i pháp và l a ch n gi i
pháp phù h p.
— Giai o n 4: Tr giúp thân ch th c hi n gi i pháp.
— Giai o n 5: K t thúc ca t v n.
N i dung c th các b c nh sau:
Giai o n 1. Thi t l p m i quan h
Xây d ng m i quan h t t trong t v n là m t khâu quan tr ng then
ch t. N u không có m i quan h t t, óng vai trò nh cây c u thì thông
tin và trách nhi m gi a hai bên không th trao i c. M t quan h t t
không t nhiên mà có, ó ph i là m t quá trình ki n t o, òi h i tinh
th n nghi p v nghiêm túc. M c dù òi h i nh ng c g ng, nh ng khi
m t quan h t t c thành l p, nó s giúp ti t ki m c th i gian và
công s c trong quá trình t v n.
Có th nói, thành công trong quá trình t v n d a trên n n t ng quan h
gi a thân ch và nhân viên t v n. Thi t ngh u t vào khâu này là m t
quy t nh quan tr ng ph i làm. t c nh ng yêu c u trên, nhân
viên t v n nh t nh ph i có các k n ng chuyên môn, nh ng ph m ch t
o c khi hành ngh , th c hi n úng các nguyên t c trong t v n c ng
nh ph i bi t cách ti p c n v i thân ch .
Thành công trong quá trình t v n ph n l n d a vào s c ng tác t hai
phía, gi a thân ch và nhân viên t v n. Nhân viên t v n ph i n l c
trong kh n ng nghi p v c a mình m i g i thân ch cùng óng góp,
nh t là trong quá trình cùng nhau thi t l p m i quan h . Trong t v n,
khi m t quan h t t gi a thân ch và nhân viên t v n c thi t l p thì
HƯỚNG DẪN, TƯ VẤN CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ | 19 File đính kèm:
- module_boi_duong_thuong_xuyen_cap_thcs_phan_7_huong_dan_tu_v.pdf
