Module bồi dưỡng thường xuyên cấp Tiểu học - Phần 44: Thực hành giáo dục bảo vệ môi trường cho học sinh trong một số môn học ở Tiểu học

 NGUYỄN THỊ HOA 
 Module 44 
MODULE TH 44 
 THùC HµNH GI¸O DôC 
 B¶O VÖ M¤I TR¦êNG 
 cho häc sinh 
 TRONG MéT Sè M¤N HäC 
 ë TIÓU HäC 
 THỰC HÀNH GIÁO DỤC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TRONG MỘT SỐ MÔN HỌC Ở TIỂU HỌC | 87
 — Bit lp k hoch cho hot ng giáo dc bo v môi trng ngoài gi lên 
 lp và thc hin k hoch. 
 — Phân tích, ánh giá c mt s k hoch ã thit k và  xut cách 
 iu chnh. 
3. Về thái độ 
 Tích cc, ch ng trong công tác giáo dc bo v môi trng và các 
 hot ng bo v môi trng. 
 C. NỘI DUNG 
Nội dung 1 
 MỘT SỐ BÀI SOẠN, MODULE VỀ GIÁO DỤC BẢO VỆ 
 MÔI TRƯỜNG 
 Bài. GI GÌN VÀ BO V MÔI TRNG 
I. MỤC TIÊU 
 Hc xong bài này, HS có kh nng: 
 — Hiu môi trng, ý ngha ca môi trng i vi cuc sng và sc kho ca 
 con ngi. Nhn thc c s phát trin tt yu ca mt quc gia v khoa 
 hc và công ngh, nhng không c phép gây nguy him cho môi trng. 
 — Bit gi gìn và bo v môi trng vì s phát trin bn vng ca con 
 ngi, ca xã hi, ca t nc. 
 — Không ng tình vi nhng hành vi phá hoi, làm ô nhim môi trng. 
II. NỘI DUNG BÀI HỌC 
 — Môi trng là toàn b các iu kin t nhiên, nhân to bao quanh con 
 ngi có tác ng ti i sng, s tn ti và phát trin ca con ngi và 
 thiên nhiên. Nhng iu kin ó hoc ã có sn trong t nhiên (rng 
 cây, i, núi, sông, h...) hoc do con ngi to ra (nhà máy, ng sá, 
 công trình thu li, khói bi, rác, cht thi...). 
 — Tài nguyên thiên nhiên là nhng ca ci vt cht có sn trong t nhiên 
 mà con ngi có th khai thác, ch bin, s dng, phc v cuc sng ca 
 con ngi (rng cây, ng, thc vt, khoáng sn, các m du, khí, các 
 THỰC HÀNH GIÁO DỤC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TRONG MỘT SỐ MÔN HỌC Ở TIỂU HỌC | 89
 * Cách tin hành: 
 — GV chia lp thành 2 nhóm: nhóm “thùng rác” và nhóm “b rác”. 
 — Ph bin cách chi: 
 + Nhóm “b rác” xp thành vòng tròn, mi em cm sn mt vt tng 
 trng cho rác (cp, sách, bút, giày, dép...). Nhóm “thùng rác” ng  
 trong vòng tròn. 
 + Khi có lnh chi, các em nhanh chóng b rác vào thùng, mi thùng ch 
 ng s lng rác là 3 (“thùng rác” cm 3 vt trên tay). 
 + Khi có lnh kt thúc, em nào còn cm “rác” là thua. Em nào vt “rác” i 
 là b pht. “Thùng rác” cm thiu hoc tha “rác” cng b pht. 
 — HS thc hin trò chi. 
 — Tho lun: Ti sao phi b rác vào thùng ng rác? Vt rác ba bãi có tác 
 hi nh th nào? 
 * Kt lun: 
 B rác vào thùng  gi v sinh chung, gi cho môi trng trong sch, 
 tránh dch bnh, bo m sc kho cho mi ngi. Vy môi trng là gì? 
 Môi trng nh hng n con ngi nh th nào? ó là ni dung bài 
 hc ca chúng ta hôm nay. 
Hoạt động 2. Tìm hiểu khái niệm môi trường 
 * Mc tiêu: HS hiu rõ khái nim môi trng. 
 * Cách tin hành: 
 — GV cho HS xem mt bc tranh/nh (ã chun b trc) v phong cnh 
 rng cây, sông núi, tri t, chim muông, thú vt... và mt bc tranh/nh 
 mô t ng sá, nhà máy, khói bi... (trong ó con ngi sinh sng). 
 — GV nêu câu hi yêu cu HS tho lun: 
 + Em nhìn thy nhng gì trong bc tranh/nh ó? 
 + Nhng cái ó có liên quan gì n cuc sng ca con ngi? 
 * Kt lun: 
 — Môi trng sng (môi trng sinh thái) là toàn b các iu kin t nhiên, 
 nhân to bao quanh con ngi, có tác ng ti i sng, s tn ti, phát 
 trin ca con ngi. 
 — Các yu t to thành môi trng nh không khí, nc, t, âm thanh, ánh 
 sáng, cây ci, sông, bin, h, ng, thc vt, các khu dân c, khu sn xut... 
 THỰC HÀNH GIÁO DỤC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TRONG MỘT SỐ MÔN HỌC Ở TIỂU HỌC | 91
 hu qu xu do con ngi và thiên nhiên gây ra. Bo v tt môi trng và 
 tài nguyên thiên nhiên giúp con ngi to ra cuc sng tt p, phát 
 trin bn vng, lâu dài. 
 Kt lun chung: 
 Môi trng có ý ngha vô cùng quan trng trong cuc sng và s phát 
 trin ca con ngi, ca mi quc gia, ca toàn nhân loi. Bo v môi 
 trng là các hot ng gi cho môi trng xanh, sch, p, bo m 
 cân bng sinh thái. Trong i sng sinh hot và phát trin kinh t — xã 
 hi không c làm ô nhim môi trng, thng xuyên áp dng các 
 bin pháp bo v môi trng trong sn xut và sinh hot; khai thác và 
 s dng hp lí, tit kim ngun tài nguyên thiên nhiên; chm sóc, bo 
 v các loài ng vt quý him cn bo tn; có các bin pháp ngn chn, 
 khc phc các hu qu xu do con ngi và thiên nhiên gây ra. 
V. HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH 
 Yêu cu mi nhóm v mt hot ng liên quan n vic gi gìn, bo v 
 môi trng và a ra li cnh báo hoc kin ngh v bo v môi trng. 
 — GV gi ý cho tp th lp xây dng k hoch hành ng c th gi gìn, bo 
 v môi trng sng và hc tp. 
 — Yêu cu mi HS hãy suy ngh, tr li các câu hi:  góp phn gìn gi và 
 bo v môi trng xanh — sch — p, bn thân em phi làm gì? 
VI. TƯ LIỆU THAM KHẢO 
 a) Hin pháp nm 1992 
 — iu 29 
 + C quan nhà nc, n v v trang, t chc kinh t, t chc xã hi, mi 
 cá nhân phi thc hin các quy nh ca Nhà nc v s dng hp lí tài 
 nguyên thiên nhiên và bo v môi trng. 
 + Nghiêm cm mi hot ng làm suy kit tài nguyên và phá hoi môi trng. 
 b) Lut Bo v môi trng nm 1997 
 — iu 6 
 “Bo v môi trng là s nghip ca toàn dân. 
 THỰC HÀNH GIÁO DỤC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TRONG MỘT SỐ MÔN HỌC Ở TIỂU HỌC | 93
 Bài. CÂY BCH ÀN 
I. LOẠI HÌNH 
 Giáo dc bo v môi trng khai thác t môn T nhiên và Xã hi lp 2. 
II. MỤC TIÊU 
 Làm rõ giá tr ca cây xanh i vi môi trng, hình thành thái  yêu 
 cây, chm sóc và bo v cây xanh. 
III. CHUẨN BỊ 
 Phn GV: 
 — Hình nh cây bch àn tht ln, hình nh mt s cây g quen thuc 
 khác, nht là nhng cây có  a phng. 
 — Mt cành lá bch àn, nu có hoa qu càng tt; vài khoanh g bch àn 
 hoc vài thanh ci bch àn. 
IV. HỆ THỐNG CÁC VIỆC LÀM 
 * Vic làm 1: GV giao vic. 
 GV cho HS quan sát cây bch àn, ly lá bch àn phát cho các nhóm, 
 HS vò ri ngi  nhn bit mùi c trng ca lá cây bch àn và bit nó 
 có cha tinh du. Trc khi làm vic nên gi c cành lá bch àn trc 
 HS và nêu vn : 
 — Các em có bit ây là cái gì không? (Mt cành lá ca cây bch àn). 
 Hôm nay, chúng ta tìm hiu v cây bch àn. Bình thng chúng ta có 
 nên b cành, hái lá các cây xanh không? úng vy, chúng ta không nên 
 làm iu ó. 
 — Riêng hôm nay vì lp ta ang cn tìm hiu v cây bch àn nên cô ã 
 phi làm cái vic bình thng không nên làm này. Nhng các em thy 
 y, cô cng ch b mt cành nh... 
 * Vic làm 2: Tho lun nhóm v li ích ca cây bch àn. 
 Cho HS trao i theo nhóm nh  tìm thông tin (ích li ca cây bch àn). 
 Trc lp, GV nên gi ý: 
 — Các em có bit bch àn thng c trng thành rng  nhng vùng 
 t nh th nào không? Có th quan sát k hình 1 trang 27 SGK  tìm ra 
 mt phn li gii (vùng t xu, khô cn ít trng c các cây khác; trên 
 THỰC HÀNH GIÁO DỤC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TRONG MỘT SỐ MÔN HỌC Ở TIỂU HỌC | 95
 — Tài liu tham kho: Lit kê các tài liu tham kho khi thit k cho hot 
 ng này. 
 — Gi ý cho ngi s dng: Ngi thit k cn làm rõ thêm ý tng ca 
 mình sao cho ngi khác không th hiu lm c v ni dung, các bc 
 thc hin và ch tiêu ánh giá. Phn này cng cung cp cho ngi s 
 dng mt s kin thc chung v các vn  liên quan. 
Module 1. CÂU ẾCH 
1. Mục tiêu 
 — Hiu rõ tác ng ca con ngi ti các loài sinh vt nói chung và vi loài 
 ch nói riêng. 
 — Nhn thc c vai trò ca vic bo v tài nguyên ng vt. 
 — Hình thành ý thc bo v môi trng, có thái  úng n vi các hành 
 vi làm tn hi n môi trng. 
2. Thời gian: 60 phút (30 phút tin hành trò chi và 30 phút tho lun). 
3. Cơ sở vật chất, chuẩn bị 
 — Mt cành tre nh làm cn câu (có buc ch) và mt mnh bìa nh làm 
 mi câu. 
 — Chn khong không gian cho trò chi (khong 5 —10m 2), có th trong nhà 
 hay ngoài tri. 
4. Các bước tiến hành 
 Bc 1. 
 * V mt vòng tròn to (trên khong không gian ã chn)  làm ao. 
 * Gii thiu v trò chi: 
 — Tên trò chi: Câu ch. 
 — Cách chi: Mt ngi óng vai ngi i câu, còn li óng vai ch, ngi 
 i câu s dùng cn câu th mi sao cho trúng vào ch. 
 — Lut chi: 
 Ngi óng vai ch bc vào trong ao và tung tng hát: 
 ch  di ao 
 Va ngt ma rào 
 Nhy ra bì bp 
 THỰC HÀNH GIÁO DỤC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TRONG MỘT SỐ MÔN HỌC Ở TIỂU HỌC | 97
 — Có th chia HS thành nhiu nhóm, mt nhóm là ch và mt nhóm là 
 ngi câu. 
 — Có th chn hình thc pht khác. 
Module 2. CUỘC ĐỜI THÙNG RÁC 
1. Mục tiêu 
 Nâng cao nhn thc cho HS v bo v môi trng thông qua kh nng: 
 — Nêu rõ vai trò ca con ngi trong vic gi gìn cho môi trng xanh — 
 sch — p. 
 — K ra c ít nht hai chc nng ca thùng rác. 
 — Có ý thc vt rác vào thùng, vào ni quy nh, góp phn gi gìn v sinh 
 chung  trng, lp, gia ình, ng ph, xóm làng, ni công cng. 
2. Thời gian: 30 — 45 phút. 
3. Hình thức và phương pháp tổ chức 
 — T chc hot ng ngoi khoá theo lp hc hoc nhóm (t 20 n 30 HS). 
 — a im: Trong lp hc, ngoài sân trng hay ni dã ngoi. 
 — Phng pháp: Phi hp các phng pháp tích cc nh cho HS óng vai 
 hai thùng rác k v cuc i ca mình, quan sát, suy ngh, tho lun tng 
 nhóm nh  khai thác trit  ni dung nhm t ti mc tiêu. 
4. Chuẩn bị 
 Hai thùng rác làm bng giy và trang trí sao cho mt thùng rác béo kho, 
 có v mt vui v và mt thùng rác gy yu, có v mt bun bã. Hai thùng 
 có kích c tng i phù hp vi vóc dáng ca hai HS tham gia óng vai. 
5. Thực hiện 
 Trc cuc hp thng nh ca các thùng rác trên th gii, thùng rác 
 anh là Xanh gp thùng rác em là Sch. Sau ây là câu chuyn ca hai anh 
 em thùng rác. 
 Xanh (mng r chào): Em Sch y à! Lâu lm ri anh em mình mi có 
 dp gp mt th này, nhng sao trông em có v gy i nhiu th nh! 
 Sch (xúc ng): Chng giu gì anh, do này em có c n ung gì âu. 
 Sut ngày em ng phi lng ngoài nng bên ng mà chng ai cho em 
 mt chút gì  n. Lâu lâu mi có ngi thng tình ném cho v lon 
 THỰC HÀNH GIÁO DỤC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TRONG MỘT SỐ MÔN HỌC Ở TIỂU HỌC | 99