Module bồi dưỡng thường xuyên cấp Tiểu học - Phần 45: Xây dựng cộng đồng thân thiện vì trẻ em

 LC TH NGA 
MODULE TH 
 45 
 X©y dùng céng ®ång 
 th©n thiÖn v× trÎ em 
 XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG THÂN THIỆN VÌ TRẺ EM | 171 
 — Xác nh rõ c vic xây dng cng ng thân thin vì tr em nhm 
 m bo các quyn ca tr em theo Công c Liên Hp Quc. 
 — Bit cách thúc y và chung tay thc hin các ni dung xây dng cng 
 ng thân thin vì tr em. 
 C. NỘI DUNG 
Nội dung 1 
 XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG THÂN THIỆN VÌ TRẺ EM 
Hoạt động 1. Tìm hiểu một số khái niệm cơ bản 
1. Câu hỏi 
 Câu hi 1. Cng ng là gì? 
 Câu hi 2. Cng ng thân thin là gì? 
 Câu hi 3. Môi trng giáo dc là gì? Môi trng giáo dc trong nhà trng 
 và môi trng giáo dc ngoài nhà trng bao hàm nhng yu t nào? 
2. Thông tin phản hồi 
2.1. Cộng đồng 
 Cng ng là các n v, t chc, cá nhân sinh sng, làm vic, hc tp,... 
 gn bó thành mt khi trong cùng mt môi trng xã hi nh: thôn/p/ 
 xóm; làng/bn; cm dân c; phng/xã;... Trong cng ng thng có 
 nhng quy tc chung c mi ngi thng nht thc hin. 
 Thành phn c th  cng ng bao gm: 
 — Các c quan, n v, doanh nghip: trng hc, bnh vin, trung tâm y 
 t, công ti, xí nghip, c quan nhà nc,... 
 — Các t chc chính tr xã hi: oàn Thanh niên Cng sn H Chí Minh, 
 Hi Liên hip Ph n, Hi Nông dân, Hi Cu chin binh, Hi Khuyn 
 hc, Mt trn T quc Vit Nam,... 
 — Các cá nhân: Lãnh o ca ng, chính quyn hoc ban ngành oàn th; 
 ngi có uy tín và mi ngi dân sinh sng trong cng ng. 
 Tóm li: Di góc nhìn t c s giáo dc, khái nim cng ng c hiu 
 nh sau: Cng ng bao gm trng hc huyn, xã, thôn ni HS sinh 
 sng, hc tp, trong ó hai tr ct c bn là trng hc và thôn bn . 
 XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG THÂN THIỆN VÌ TRẺ EM | 173 
 gia các cp lãnh o, qun lí nhà trng vi các thy, cô giáo... tm 
 gng o c và nng lc sáng to ca các thy cô giáo. 
— Môi trng giáo dc gia ình: là ni din ra cuc sng sinh hot i 
 thng nh n, , hc tp, giao tip hng ngày ca tr, có vai trò c bit 
 quan trng trong vic giáo dc, hình thành nhân cách th h tr, bao gm: 
+ Môi trng vt cht: gm các iu kin v chm sóc sc kho, th cht 
 ca con cái, iu kin hc tp  nhà, mua sm y  SGK, v vit, các 
  dùng hc tp cá nhân, tài chính cho vic óng hc phí và các khon 
 óng góp khác liên quan n vic hc tp, giáo dc tr em. 
+ Môi trng trí thc: mt bng tri thc ca gia ình, nht là trình  vn 
 hoá ca cha m là iu kin cho môi trng sinh hot tinh thn ca gia 
 ình i vi tr em. Trong môi trng tt, tr s luôn luôn c tip xúc 
 vi các giá tr vn hoá, tinh thn lành mnh, luôn c giáo dc chu áo, 
 phù hp vi c im tâm sinh lí la tui ca cá nhân, do ó mà t cht 
 ca tr có c hi c bc l, các mm mng nng khiu c chm 
 chút và bi dng  có c hi tr thành tài nng. 
+ Môi trng tâm lí: Cuc sng và li sng ca cha m có tác ng trc tip 
 n tình trng th cht và tâm lí ca con cái. Cp b m có cuc sng vt 
 cht và tinh thn lành mnh, ham hc hi, không nghin hút, không chi 
 bi trác táng, luôn lc quan, yêu i thì con cái thng thông minh, kho 
 mnh và iu quan trng là h thng em li cho gia ình mt không 
 khí m m, chan cha tình ngi và iu kin kinh t n nh. ó là 
 iu kin tiên quyt s mt cho vic giáo dc, phát trin toàn din nhân 
 cách cho tr. 
 Các gia ình Vit Nam thng u tiên dành cho con cái mi th cn thit 
 có th có c, k c vic cha m nhn n, nhn mc  con cái c hc 
 tp, trng thành. Chính vì vy mà nhiu gia ình nghèo vn to c c 
 hi tt cho con cái phát trin c trí tu và nhân cách. Song thc t, nghèo 
 khó thng hn ch, kìm hãm s phát trin trí tu. Cho nên phn u  
 có mt cuc sng sung túc, to iu kin thun li cho con em hc tp, 
 khôn ln là trách nhim hàng u ca mi gia ình. Thc t cho thy ch 
 có nhng gia ình khá gi, ít con mi  sc u t nhng phng tin 
 cn thit nht cho con tr trng thành và phát huy ht mi tài nng  
 con em có th vn ti các nh cao ca trí tu. 
+ Môi trng xã hi trong gia ình: Các mi quan h thân thin gia các 
 thành viên trong gia ình s góp phn nh hng cho con cái phn u 
 vn ti c m và làm vic thin. Khi cha m nm bt c các nh 
 XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG THÂN THIỆN VÌ TRẺ EM | 175 
 Hoạt động 2. Tìm hiểu việc cần thiết phải xây dựng cộng đồng 
 thân thiện vì trẻ em 
1. Câu hỏi 
 Câu hi 1. Nhim v chung ca giáo dc HS là gì? 
 Câu hi 2. Môi trng giáo dc trong nhà trng hin nay nh th nào? 
 Câu hi 3. Môi trng giáo dc ngoài nhà trng (giáo dc gia ình, giáo 
 dc cng ng) hin nay nh th nào? 
 Câu hi 4. Vì sao môi trng giáo dc HS  gia ình và cng ng cha 
 thân thin? 
 Câu hi 5. Vì sao xây dng nhà trng thân thin — gia ình thân thin — 
 cng ng thân thin là tt yu  giáo dc HS hiu qu? 
2. Thông tin phản hồi 
2.1. Nhiệm vụ của giáo dục 
 Nhim v chm lo s nghip giáo dc, xây dng phong trào hc tp, phát 
 trin môi trng giáo dc lành mnh ã tr thành ch trng ln ca 
 ng và Nhà nc, ã c xác nh trong Lut Giáo dc  mi cá nhân 
 và t chc phi thc hin. Do ó, vic xác nh nhim v xây dng và 
 phát trin môi trng vn hoá giáo dc cho th h tr là trng tâm ca 
 ngành Giáo dc, nhng  hoàn thành c nhim v quan trng này 
 òi hi phi có s quan tâm ca cng ng, ca toàn xã hi. 
 Mc tiêu chung ca giáo dc là phát trin toàn din nhân cách th h tr. 
  giáo dc c mt con ngi trng thành là mt vic rt khó nhng 
 cng rt v i. Nhng ni au v con em chúng ta ang h hng, ang 
 cht dn bi ma tuý, bi các t nn xã hi... ang là vn  cp bách phi 
 quan tâm gii quyt. Nhng iu tr em mong mun u ht sc gin d, 
 hn nhiên, trong sáng và cng chính là nhng òi hi ca cht lng 
 sng. S là quá mun nu ngay t bây gi chúng ta không nhìn li v môi 
 trng sng ca tr em Vit Nam,  thy rng quyn tr em ã thc s 
 c tôn trng và thc thi mt cách có hiu qu hay cha? Do bn cht 
 nhân vn ca giáo dc, cùng vi o lí và l sng tình ngi ang thôi 
 thúc chúng ta phi góp mt viên gch vào xây dng mt môi trng sng 
 tt p cho mi ngi. 
2.2. Môi trường học tập thân thiện 
 Phong trào “Xây dng trng hc thân thin, hc sinh tích cc” cng góp 
 phn rt ln trong vic giáo dc ý thc vn minh cho HS. Các em c 
 XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG THÂN THIỆN VÌ TRẺ EM | 177 
 * Dy và hc hiu qu, phù hp vi c im la tui ca HS, giúp các em 
 t tin trong hc tp: 
 Trong các nhà trng, i ng GV luôn tôn trng, gn gi HS; thc hin 
 úng quy ch chuyên môn và chun GV tiu hc; tích cc i mi phng 
 pháp dy hc, ng dng công ngh thông tin trong son và ging. 
 Công tác bi dng i ng phi luôn c nhà trng chú trng và 
 quan tâm. Thy, cô giáo luôn có ý thc t bi dng  không ngng 
 nâng cao trình  chuyên môn. Trng thng xuyên ng viên và có k 
 hoch hng nm ng viên và to iu kin v thi gian, kinh phí cho GV 
 i hc các lp chun trình  GV tiu hc và i hc ti chc. Mt s 
 trng t Chun quc gia ã xây dng c nhiu d liu, hc liu in 
 t và giáo án in t (trung bình mi GV xây dng c 5 giáo án in t) 
 phc v cho công tác ging dy. T l GV t danh hiu GV dy gii các 
 cp nm sau cao hn nm trc. Phong trào vit sáng kin kinh nghim 
 thng xuyên c GV hng ng, tham gia ng dng trong ging dy và 
 vit sáng kin kinh nghim chia s vi ng nghip. 
 Công tác dy và hc theo hng tích cc, phát huy c tính nng ng, 
 sáng to, ch ng trong hc tp ca HS, giúp các em tip thu bài nhanh 
 ti lp, các gi hc nh nhàng hn làm cho HS hng thú say mê hc tp, 
 phn khi ti trng, t nhiu kt qu trong hc tp và tích cc tham gia 
 các hot ng ngoi khoá theo ch  “Hc mà chi — chi mà hc”... 
* Rèn luyn k nng sng cho HS: 
 Các trng t chc nhiu các hot ng tp th cho HS tham gia  các 
 em hoà ng to thói quen và k nng làm vic sinh hot theo nhóm. 
 Thông qua các môn hc, qua các hot ng giáo dc ngoài gi lên lp 
 to cho các em thói quen giao tip, ng x, xây dng mi quan h thân 
 thin gia trò vi trò, thy vi trò, thy vi thy và thy trò vi cha m HS 
 và nhân dân a phng. Nhiu trng t chc tham quan ngoi khoá, 
 hc tp ngoài nhà trng, mi nm hc t 1 n 2 ln nhm giáo dc 
 o c cho HS. Ngoài ra t chc cho các em tham gia các hot ng th 
 dc th thao rèn luyn sc kho. Qua các bui phát thanh mng non, các 
 em bit t chm sóc sc kho, gi gìn v sinh, sng kho mnh và an 
 toàn. Giáo dc HS ý thc chp hành lut l giao thông qua các bài ging 
 v an toàn giao thông a vào chng trình giúp các em có ý thc phòng 
 chng tai nn giao thông, tai nn thng tích. T ó các em có cách ng 
 x vn hoá, oàn kt, thân ái giúp  ln nhau. Các em ã thc hin tt 
 XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG THÂN THIỆN VÌ TRẺ EM | 179 
 ng viên tp th GV, nhân viên và HS tham gia ng h qu “n n áp 
 ngha”, ng h tin  tôn to, sa cha n th các anh hùng lit s, 
 nhng ngi có công vi t nc... 
 Ngoài Ra, nhiu chng trình hot ng cng ng mang ý ngha tích 
 cc nh: “OMO áo trng ngi sáng tng lai”, “Ngày hi triu tm lòng 
 vàng”, “Tt làm iu phúc, sung túc c nm, Tt làm iu hay, vn may 
 nhân khp”, c mt s nhà trng phi hp vi t chc OMO phát 
 ng ã mang li nhiu li ích cho tr em và cng ng. 
 Nh vy, mun xây dng cng ng thân thin, trc ht phi xây dng 
 nhà trng thân thin. T hiu qu giáo dc trong nhà trng, các thy 
 cô giáo giúp HS t tin, tích cc tham gia các hot ng tp th không ch 
 trong nhà trng mà còn có sc mnh lan to n cng ng, n tng 
 làng, xóm, thôn, bn, ngõ ph... góp phn xây dng cng ng thân 
 thin, vn minh. Chính t cng ng ó li h tr tr, giúp tr tR nên t 
 tin, mnh m, giàu lòng nhân ái, hot bát và thông minh hn... Kt qu là 
 c nhà trng và thôn bn u có cht lng cuc sng tt p hn. 
2.3. Nguyên nhân dẫn đến cộng đồng chưa thân thiện 
 * T gia ình: 
 — Trong thi bui kinh t th trng, cuc sng cng lnh lùng hn. Nhng 
 bt n tim tàng trong i sng gia ình gia tng, nhiu gia ình ang b 
 rn nt và thiu nhng yu t cn thit  giáo dc con em. Mt s gia 
 ình phó mc vic dy con cho nhà trng. Tr em cm thy mình b b 
 ri, cô n ngay trong chính gia ình mình (có khong 46% cha m bn 
 rn không quan tâm n con cái). Nhiu cha m sng v k, vô trách 
 nhim, thiu mc thc trong giáo dc con, sng thiu quan tâm n 
 nhau, vn dùng bo lc vi nhau trc mt con cái (4%).  mt s gia 
 ình khá gi, do nhn thc sai lch ca cha m nên nhiu tr em c 
 cha m quá nuông chiu, ã có nhng biu hin sai lch nh nghin hút, 
 n chi trác táng, gây bo lc (9%); do gia ình có cha m li hôn hoc to 
 chn thng tâm lí cho tr (4%) và 37% là do nhng nguyên nhân khác. 
 (Ngun: vnexpress.net, 01/03/2009). 
 — Môi trng gia ình có nh hng không nh ti môi trng cng ng 
 thân thin. Vic HS phi i mt thng xuyên vi tình trng nghin 
 ru ca cha m, bo lc gia ình, lm dng th cht tr em và lm dng 
 tình dc tr em làm cho tr quen vi các tình trng ó và cho Rng có th 
 chp nhn sng chung vi nó. 
 XÂY DỰNG CỘNG ĐỒNG THÂN THIỆN VÌ TRẺ EM | 181