Ôn tập Ngữ văn Lớp 8 - Ôn tập văn thuyết minh

 CHUYÊN ĐỀ
 ÔN TẬP VĂN THUYẾT MINH
 I- KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM VỮNG
 1. Khái niệm
 Văn thuyết minh là kiểu văn bản thường gặp trong mọi lĩnh vực của đời 
sống; có chức năng cung cấp tri thức về đặc điểm, tính chất, nguyên nhân, của 
các hiện tượng, sự vật trong tự nhiên, xã hội bằng cách trình bày, giới thiệu, giải 
thích...
 Ví dụ: Chàng bèn chọn thứ gạo nếp thơm lừng, trắng tinh, hạt nào hạt nấy 
tròn mẩy,đem vo thật sạch, lấy đậu xanh, thịt lợn làm nhân, dùng lá dong trong 
vườn gói thành hình vuông, nấu một ngày, một đêm thật nhừ. Để đổi vị, đổi kiểu, 
cũng thứ gạo nếp ấy, chàng đồ lên, giã nhuyễn, nặn hình tròn.
 (Đây là đoạn văn thuyết minh về bánh chưng, bánh giầy)
 2. Yêu cầu của bài văn thuyết minh
 a) Về nội dung: Tri thức trong văn bản thuyết minh đòi hỏi phải khách quan, 
xác thực, thực dụng, hữu ích cho mọi người.
 b) Về hình thức: Ngôn ngữ trong văn bản thuyết minh cần được trình bày 
chính xác, rõ ràng, chặt chẽ và hấp dẫn.
 3. Phân biệt văn thuyết minh với các văn bản khác.
 a) Văn thuyết minh với văn tự sự và miêu tả.
 Văn tự sự và miêu tả Văn thuyết minh
 Làm cho người đọc cảm nhận, rung Văn thuyết minh chủ yếu cung cấp tri 
 động trước cái hay, cái đẹp của sự vật, thức khách quan cốt cho người đọc hiểu 
 tái hiện tính chất của sự vật, hiện được đặc điểm, tính chất, nguyên 
 tượng,giúp cho con người hiểu được nhâncủa các sự vật, hiện tượng.
 quy luật đời sống, bày tỏ tình cảm, thái 
 độ.
 b) Văn thuyết minh với văn nghị luận
 Văn nghị luận Văn thuyết minh
 - Đối tượng của nghị luận thường là - Đối tượng của thuyết minh thường là sự 
 một vấn đề. vật, hiện tượng.
 - Văn nghị luận sử dụng lí lẽ, dẫn - Văn thuyết minh sử dụng phương thức 
 chứng và cách lập luận để làm sáng trình bày, giới thiệu, giải thích để cung 
 tỏ một vấn đề. cấp những tri thức về đặc điểm, tính chất, 
 nguyên nhân của sự vật, hiện tượng.
 4. Cách viết đoạn văn trong văn bản thuyết minh
 1 7. Các dạng bài văn thuyết minh và cách làm
a) Thuyết minh về một thứ đồ dùng
* Mở bài: Giới thiệu khái quát về đồ dùng (thuộc loại đồ dùng gì?).
* Thân bài: Lần lượt trình bày các nội dung:
- Chất liệu chế tạo.
- Đặc điểm cấu tạo: trong, ngoài
- Tính năng, cách sử dụng, cách bảo quản.
* Kết luận : Nêu lợi ích của đồ dùng.
b) Thuyết minh về một thể loại văn học, tác phẩm văn học
b.1. Thể loại:
* Mở bài: Nêu định nghĩa về thể loại.
* Thân bài: Trình bày các yếu tố hình thức thể loại.
- Thơ: Vần, nhịp, luật bằng trắc..
- Truyện: Cốt truyện, nhân vật, tình huống truyện
- Chính luận: Bố cục, luận điểm, phương pháp lập luận
* Kết luận: Tác dụng của hình thức thể loại đối với việc thể hiện chủ đề.
b.2. Tác phẩm.
* Mở bài: Tác giả, hoàn cảnh ra đời tác phẩm.
* Thân bài: - Tóm tắt tác phẩm (văn xuôi) 
 - Trình bày đặc điểm của tác phẩm:
+ Nội dung 
 Có dẫn chứng
+ Hình thức nghệ thuật 
* Kết luận : Tác dụng của tác phẩm với cuộc sống.
c) Thuyết minh về một phương pháp (cách làm)
* Mở bài: Giới thiệu khái quát về phương pháp (cách làm).
*Thân bài: - Nguyên vật liệu (chuẩn bị)
 - Cách làm: 
+ Làm bắt đầu từ đâu ? (cái gì trước, cái gì sau ? 
+ Làm như thế nào? (trật tự nhất định, phù hợp)
 + Yêu cầu thành phẩm (với sản phẩm vật chất)
* Kết bài : Nêu vai trò, ý nghĩa của phương pháp.
d) Thuyết minh về một danh lam thắng cảnh
 3 Dây tóc làm bằng vonfram.
 + Công dụng: Dùng để thắp sáng.
 Cách sử dụng : Dùng bóng đèn đúng với hiệu điện thế ghi trên bóng.
 Nếu dùng hiệu điện thế cao hơn hiệu điện thế định mức ghi trên bóng thì đèn 
sẽ cháy.
 + Cách bảo quản: Treo đèn trên cao, dùng chụp để che bụi...
 c) Kết bài: Ý nghĩa của chiếc bóng đèn.
 2. Đề tự luyện
 Đề 1: Thuyết minh về chiếc nón lá
 Đề 2: Thuyết minh về chiếc áo dài Việt Nam
 Đề 3: Thuyết minh về ngôi trường em đang học.
 Đề 4: Truyết minh cách làm một món ăn truyền thống của Việt Nam (ví dụ: 
Bánh xèo, Bánh hỏi, Bánh canh hẹ...)
 5